Breedband is niet alleen het toverwoord voor vooruitgang op de digitale snelweg, maar biedt in een heel andere vorm ook vooruitgang op het platteland. Ploeger heeft een krachtige zelfrijdende merger met de transportbandtechniek van RT Engineering op de wielen gezet.
Al in maart en april 2018 hebben we ons intensief beziggehouden met het bandharksysteem, wetende dat deze categorie machines aan populariteit zou gaan winnen in Midden-Europa. Als een soort niche-product binnen een niche stelt het Nederlandse Ploeger nu haar bandhark voor. Daarbij gaat het om de zelfrijder CM4240, die een reeds bewezen, in Oostenrijk ontwikkeld systeem voor de zwadsamenvoeging gebruikt.
Eigenlijk staat Ploeger bekend om zeer gespecialiseerde oogstmachines, zoals bijvoorbeeld voor erwten en bonen, en hun aardappelrooiers.
Bij akkerbouwbedrijven en veehouderijen was Ploeger nauwelijks actief. Dat veranderde ruim twee jaar geleden, toen de Nederlandse firma de service van de Challenger Terra Gator overnam en met een eigen zelfrijdende gierwagen – de AT4103 – in de drijfmest-branche stapte.
Nu wil Ploeger haar programma uitbreiden met zelfrijdende pickup-bandharken (ook bekend als ‘mergers’) waarmee men zich richt op loonwerkers en grote melkveehouders, die daarmee de oogstmomenten tijdens de grassilage kunnen optimaliseren.
Weliswaar produceert Oxbo (een zusterbedrijf van Ploeger) in de VS al jaren mergers en exporteert die ook naar Europa, maar die machines zijn niet optimaal voor de vaak korte en suikerrijke grasoogsten hier in West-Europa.
Dankzij de verschuiving van de bandharkeenheden kan het zwad zowel in het midden als aan de zijkant worden neergelegd.
Lopendebandwerk
Voordat we beginnen over de technische details, willen we een korte inleiding geven in de bandharktechniek en de voor- en nadelen ervan.
Het werkprincipe is een combinatie van een pickup – zoals we die kennen van gangbare hakselaars en opraapwagens – en transportbanden van maaisystemen met zwadsamenvoeging (een systeem dat lijkt op het transportbandsysteem van klassieke maaibinders).
Daarmee wordt anders dan bij roterende zwadharken het oogstgoed niet over de grond ‘gekamd’, maar met een pickup opgepakt en via de transportbanden naar het zwad gevoerd. Daarmee is meteen het hoofd-voordeel van deze techniek verklaard: het groenvoer wordt milder behandeld en er komt minder vuil en stenen in. Dit heeft een positief effect op de groenvoerkwaliteit (en in indirecte zin ook op de melkproductie) en geeft daarnaast ook minder slijtage van de oogstmachine.
De bandharkeenheden worden voor de vooras gedragen, zodat er niet over het oogstgoed wordt gereden.
Een verder voordeel is de grote flexibiliteit bij de zwadsamenvoeging. Vergeleken met middenzwadharken kunnen bandharken afhankelijk van de opkomsthoeveelheid en de gewenste zwadmassa het zwad variabel neerleggen, omdat je de draairichting van de transportbanden kunt omdraaien.
Ook kun je inspelen op het aansluitende oogstproces. Een hoogvermogende hakselaar kan beter overweg met een groot, breed zwad dan een kleine rondebalenpers of een opraapwagen dat kan.
De Ploeger CM4240 draagt twee transportbandeenheden van elk vijf meter breed direct voor de vooras. Wanneer beide eenheden tegen elkaar aan zijn geschoven en de banden dezelfde kant op draaien, kan links of rechts een zijzwad worden neergelegd.
Als je de twee banden uit elkaar plaatst en ze beide naar het midden laat draaien, dan krijg je een middenzwad tussen de 80 cm en 1,5 meter breed, afhankelijk van de instelling.
De harkbreedte bedraagt daarmee tussen de 11 en 12 meter. Dankzij de plaatsing van de transportbanden aan de voorzijde wordt het oogstgoed niet door het onderstel van de CM4240 overreden. Bij een conventionele combinatie van tractor en zwadhark zou je voor een vergelijkbaar resultaat een frontzwadhark moeten gebruiken.
In het algemeen hebben bandharken een grotere capaciteit dan roterende zwadharken, ze kunnen daarom sneller rijden en hebben daarmee een grotere oppervlakte-output. We konden met de testmachine deels met 20 km/u rijden en het gras aan de zijkant in twee banen van meer dan 2 meter bij elkaar zwaden.
Vooral bij een geringe opkomst is de hoge werksnelheid een voordeel
Dit alles heeft natuurlijk ook een keerzijde: de aanschafkosten van pickup-bandharken zijn hoger dan die van de eenvoudiger geconstrueerde systemen. En als er extreem kort materiaal bij weinig opkomst op het veld staat, wordt het deels door de pickup-tanden niet opgepakt en blijft het liggen.
Roterende harken profiteren daar van het meeneem-effect: het bij elkaar geharkte materiaal voor de tanden veegt het kleine oogstgoed mee naar het zwad – maar neemt ook vuil en stenen mee.
Patent van Reiter
Als je kijkt naar het zwadsysteem zelf, vind je parallellen met het Reiter-systeem van RT Engineering uit Oostenrijk. Dat komt omdat Ploeger deze techniek in licentie mag bouwen en gebruiken voor deze zelfrijdende merger.
Onder de band liggen vijf schotelsledes die vrij kunnen draaien
In de eerste plaats wordt de bandharkeenheid gekenmerkt door een ongestuurde pickup met een kleine diameter van 330 millimeter. Die is flexibel, zodat hij de vorm van de bodem met enige centimeters kan volgen. Daarvoor zitten er onder elke eenheid vijf schotelsledes die vrij kunnen draaien en op die manier vooral schades tijdens het rijden van bochten kunnen minimaliseren.
De zes tandenrijen van de pickup zijn geplaatst in ‘sleeprichting’ en moeten zo geen stenen of iets dergelijks oppakken.
Ploeger gebruikt in licentie het Reiter-systeem- een combinatie van kleine pickup met opvoerrotor.
Het toerental van de pickup bedraagt tussen 100 en 200 tpm. Je kunt dit dankzij de hydraulische aandrijving variabel instellen.
Een verdere bijzonderheid van het Reiter-systeem is de rotor boven de pickup. Die wordt eveneens hydraulisch aangedreven, heeft een diameter van 420 millimeter en heeft kunststof tanden. De rotor moet de gewasstroom positief beïnvloeden door het oogstgoed gelijkmatiger op de transportbanden te brengen.
Daarvoor zijn het rotor- en pickup-toerental gesynchroniseerd. En als er onverhoopt toch een verstopping optreedt, dan kan de rotor hydraulisch omhoog worden gezet.
In tegenstelling tot de bandharken van Reiter gebruikt Ploeger daarnaast nog twee laaghouders; Reiter gebruikt er maar eentje. De Nederlandse fabrikant heeft echter goede ervaringen opgedaan met het dubbele systeem en wil het daarom blijven gebruiken.
De beide laaghouders zijn mechanisch gekoppeld met V-snaren, maar niet aangedreven; ze draaien passief met de gewasstroom mee.
De eigenlijke – dwarsgeplaatste – transportbanden zijn 1,0 meter breed en hydraulisch aangedreven. Zowel de transportrichting als de bandsnelheid is instelbaar op de terminal in de cabine, onafhankelijk van het pickup-toerental.
De transportbandeenheden zijn elk in het midden opgehangen aan een soort hefinstallatie die aan een grote zwenkbare arm zit. De bandeenheden kunnen pendelen en door de hefinstallatie worden opgetild, zijdelings verschoven en schuin worden gezet, en ze zijn afgeveerd door stikstof- balgen.
De bandharkeenheidophanging is in het midden geplaatst. Hij kan in elke richting hydraulisch worden versteld.
Bediening met joystick op de Ploeger
Aan de buitenkant zie je het niet meteen, maar van binnen valt het kwartje: de cabine komt van de Claas Jaguar. Alle bedieningselementen komen van Claas, maar zijn aangepast aan de functies van de merger of het zijn loze knoppen zonder functie.
De complete cabine komt van Claas en zit onder andere ook op de Jaguar.
De terminal daarentegen is van Ploeger zelf. Aangezien het hier een voorserie-exemplaar betrof (Ploeger heeft er trouwens drie rondrijden), was de beschrifting van de knoppen nog die van de veldhakselaar. Op de zijruit zat tijdelijk een sticker met de verklaring van de merger-functies van de knoppen.
In principe kan de hele zelfrijder worden bediend met het standaard aanwezige multifunctionele hendel. Daartoe behoren ook de functies van de hoogtebediening van de twee transportbandelementen, de regeling van de rotor, het activeren van de pickup/rotor en de transportband, plus de draairichting van de transportbanden.
Interessant is de onafhankelijke bediening van de pickup/rotor en de twee transportbanden. Zo kan bijvoorbeeld op de kopakker of in driehoekige veldpunten het oogstgoed op de transportbanden worden verzameld, door die banden stop te zetten terwijl de pickup gewoon materiaal blijft oppakken. Daarmee kun je gras uit de driehoeken wegtransporteren – slim!
Zodra je weer aansluiting hebt op het zwad, activeer je de banden weer en het verzamelde goed wordt netjes neergelegd. Zo’n functie is met de gebruikelijke roterende zwadharken niet mogelijk.
Alles bij elkaar is het met deze zelfrijdende bandhark makkelijker om ‘oogstmachine-geschikte’ zwaden aan te leggen. Hoeken en punten zijn in no-time schoongeveegd.
Het wisselen van midden- naar zijzwad of omgekeerd gaat bij de Ploeger CM4240 simpel. In de opgetilde toestand op de betreffende knop op het rijhendel drukken en klaar.
Daarbij moet je letten op de draairichting van de transportbanden. Die wordt aangegeven op de terminal en is wanneer gewenst in luttele seconden aangepast.
Als op de kopakker de bandelementen worden opgetild in de zijplaatsing-modus (dus met beide transportbanden in het midden tegen elkaar), dan bewegen de beide elementen V-vormig uit elkaar. Daarmee wil Ploeger voorkomen dat ze bij het laten zakken in elkaar haken of botsen.
Momenteel bewegen de twee bandelementen nog vrij ver uit elkaar, wat telkens tijd kost. Ploeger wil dit kleine manco snel hebben verholpen.
De weinige instellingen die de bestuurder kan doen, bevinden zich allemaal netjes gerangschikt op de terminal. Zo kan de zwadbreedte voor het middenzwad worden ingesteld (tussen de 80 en 150 centimeter), de transportbandsnelheid, het pickup-toerental, de rotorhoogte en de werkhoogte.
Onder het plaatwerk van de Ploeger
Een echte verrassing is er bij het openen van de zijpanelen, waarachter de motor, transmissie en dergelijke zitten. Ten eerste klappen de panelen zeer ver omhoog, zodat je een uitstekend zicht en dito toegang hebt tot de machinecomponenten.
De toegankelijkheid van de voertuigcomponenten is uitstekend.
In het kort: de motor zit op het chassis, daarvoor zitten een aantal hydrauliekpompen. Dat is zo ongeveer alles wat er achter de motorkap zit; een zeer opgeruimd geheel.
De motor is de FPT N67, een 6,7-liter-zes-cilinder met 260 pk.
De motor komt van FPT en levert 260 pk. In bedrijf draait hij nominaal toerental.
Aangezien de hoofd-componenten van de machine allemaal hydraulisch worden aangedreven, zitten direct op de motor vijf hydrauliekpompen gemonteerd. Zo is ook de rijaandrijving volledig hydrostatisch en werkt hij op alle wielen – permanente vierwielaandrijving dus.
De topsnelheid op de weg is 40 km/u en in de veldversnelling maximaal 25 km/u.
De bandenmaten zijn flink: op beide assen zijn banden van Alliance met VF-techniek (Very high Flexion) gemonteerd. Deze rijden zowel op de weg als in het veld met een bodem- en gewasvriendelijke bandenspanning van 0,8 bar. Op de voorwielen ligt de maat 750/60 R30 en achter 650/60 R26,5.
Gewichtsverdeling veranderen
De omschakeling van veld- naar transportstand gaat behoorlijk vlot. Met een enkele druk op een knop klappen de twee bandhark-eenheden automatisch in. Daarbij worden ze eerst ver opgetild, dan door de enorme draagarmen naar achteren gedraaid en aansluitend naar boven naast de machine gevouwen.
De transportbreedte is uiteindelijk 3,00 meter. Je kunt dus zonder speciale vergunning de weg op.
In transportmodus blijft de CM4240 binnen de toegestane afmetingen.
Doordat de bandharkeenheden in werkstand voor de cabine zijn geplaatst, is het zicht op de werkzône weliswaar uitstekend, maar wordt de vooras ook zwaar belast.
Om die aslast te verminderen, schuift de sturende achteras tijdens het uitklappen van de bandharkeenheden hydraulisch circa 60 centimeter naar voren.
Bij het uitklappen van de armen schuift de achteras automatisch naar voren – slim!
Vervolgens fungeert de ver achterin geplaatste motor als contragewicht voor de merger-eenheden voor de cabine; er komt meer gewicht op de achteras en de vooras wordt ontlast.
Bijkomend voordeel: door de aldus ontstane kortere wielbasis is de zelfrijder in het veld extreem wendbaar! Wanneer de bandharkeenheden voor het wegtransport worden ingeklapt, schuift ook de achteras automatisch weer naar achteren. Op de weg heb je dus een langere wielbasis, zodat de machine stabieler is en rustiger op de weg ligt.
Bovendien liggen de bandhark-armen dan tegen het midden van het voertuig, zodat ook de gewichtsverdeling beter is.
Tijdens het zwaden heeft deze merger een kortere wielbasis en is dan extreem wendbaar.
Technische gegevens Ploeger CM4240 bandhark
Motor: FPT N67-zescilinder, cilinder- inhoud 6,7 l; max. vermogen 191 kW (260 pk); emissienorm Tier 4 final; dieseltankinhoud 450 l, Adbluetank 65 l.
Aandrijflijn: hydrostatische rijaandrijving; veldsnelheid max. 25 km/u, wegsnelheid max. 40 km/u; permanente vierwielaandrijving; verschuifbare achteras (60 cm).
Zwadleggersysteem: Twee bandharkeenheden met elk 5 m werkbreedte; verstelbare invalshoek; 10 schotelsledes; zij- en middenafleg (80 tot 150 cm middenzwad); 1.000 mm brede band, bandsnelheid instelbaar; 330mm-pickup met zes rijen sleeptanden, toerental instelbaar tussen 100 en 200 tpm; 420mm-rotor met kunststof tanden; twee laaghouderrollen.
Bandenmaten & afmetingen: VF-banden 750/60 R30 (voor) en 600/60 R26,5 (achter); transportbreedte 3,00 m, transporthoogte 3,90 m.
Onze conclusie over de Ploeger CM4240 bandhark
Het is duidelijk dat de Ploeger CM4240-merger een nicheproduct in een niche is – en zo ziet de fabrikant het ook.
Vooral loonwerkers met veel klussen op weideland of groene rogge en geschikte terreinstructuren kunnen zich door deze machine aangesproken voelen.
Dankzij de positionering van de bandharkeenheden vóór de vooras wordt geen maaigoed platgereden en heb je goed zicht op de werkzône. Dankzij de flexibele zwadlegging kan op verschillende oogstomstandigheden worden ingespeeld.
Een werksnelheid van 20 km/u is doorgaans mogelijk, waardoor je een extreem hoge oppervlakte-output haalt.
Het bandharksysteem van Reiter weet ook op een zelfrijdende machine te overtuigen. Vastzittende objecten konden met rechtopstaande transportbanden netjes worden verwijderd.
De harkwerking en de zwadaflegging is goed. De bediening van de hele zelfrijder is zeer eenvoudig gehouden. Dankzij de korte wielbasis in het veld en de sturende achteras is de Ploeger-merger zeer wendbaar.