De Gradertronic Kit komt op de optielijst te staan van alle graafmachineleveranciers
Het bedrijf Hobelman Halle gelegen in de Achterhoek bestaat uit twee onderdelen: Machinebouw en Cultuurtechniek. Eigenaren Marco en Hans Hobelman hebben de taken goed en duidelijk verdeeld. Werktuigbouwkundige Marco Hobelman: “Mijn broer Hans is verantwoordelijk voor de cultuurtechnische kant van het bedrijf en ik richt me volledig op de machinebouw. Naast graafmachines bouwen we ook verlengkorven, verlenggieken en andere klantspecifieke oplossingen”.
De vader van Marco en Hans ontwikkelde in de jaren negentig de eerste Hooby smalspoormachine. Deze was speciaal gemaakt voor het maaien van waterlopen en kleine kanalen. Rond 2005 ontstond er de behoefte bij Marco om de hydrauliek van de Hooby machines verder door te ontwikkelen. Marco Hobelman: “Ik wilde de controller voor de aansturing van de hydrauliek zelf gaan programmeren, waarbij het mijn voornaamste wens was om een deel van de bewegingen van de machine automatisch te maken”.
Dit leidde uiteindelijk tot de ontwikkeling van een nieuw concept voor het ecologisch maaien met de naam Faunatronic. Het concept, gebouwd op een Hooby LC 90, bestaat uit diverse sensoren, een microcontroller en elektrisch bedienbare ventielblokken aangestuurd door zelf ontwikkelde software.
Hiermee is het mogelijk om met een vooraf ingestelde afstand boven de bodem van een watergang te maaien. Dus zolang Faunatronic actief is wordt de diepte van de maaikorf elektronisch begrensd. Een elektronische waterpas op de onderwagen corrigeert eventuele hoogteverschillen. Zo blijft de hoogte vanaf de bodem een constante.
Met deze innovatie wordt het bodemleven ontzien en wordt de bediening voor de machinist veel eenvoudiger, hij hoeft namelijk veel minder joystick-bewegingen te maken.
Deze innovatieve techniek was nog onbekend in de grondverzetsector totdat Hobelman de maaikorf verving door een graafbak en er mee ging demonstreren op de TKD beurs.
Gradertronic – hoe het begon
Elke willekeurige persoon die plaatsnam in de smalspoormachine, profileerde kaarsrecht met gebruik van één hand én zonder te kijken. Toen was uiteraard de nieuwsgierigheid en interesse van veel importeurs en fabrikanten van graafmachines, maar ook van aannemers en machinisten gewekt.
Alleen was het natuurlijk wel zo dat Faunatronic niet ontwikkeld was voor specifieke grondverzettechnieken zoals afwerken en profileren. Hier wilde Hobelman op inspelen. Marco Hobelman: “Ik heb toen een 8,5 tons graafmachine gekocht van een goed merk, de basis moet kwaliteit zijn. Deze machine hebben we compleet uit elkaar gehaald en veel delen vervangen zoals onder meer joysticks, voetpedalen, bekabeling, het display, de hydrauliekcilinders en hydrauliekventielen”.
Resultaat is de Hooby GT 85 Gradertronic, een gerobotiseerde graafmachine met een doorontwikkeld Faunatronic systeem, waarmee perfect automatisch kan worden gewerkt onder afschot en de verstelgiek en bakhoek automatisch worden bediend. Marco Hobelman: “Het Gradertronic concept neemt heel veel functies over van de machinist”.
Ruim twee jaar geleden gingen de gedachten van Hobelman er naar uit om de Hooby GT 85 in serie te gaan bouwen. Echter anno 2017 is men tot nieuwe inzichten gekomen. Marco Hobelman: “Er is heel veel interesse in het concept vanuit diverse gerenommeerde leveranciers van graafmachines. Uiteraard willen zij de Gradertronic techniek specifiek op hun eigen merk machine hebben draaien. Daarom ga ik de techniek aanbieden als zogenaamde Gradertronic Kit. Dit betekent dat ongeacht het merk of tonnage van de machine, wij er de techniek opbouwen. Gradertronic kan nu dus ook op gebruikte machines worden opgebouwd”.
Werken met de Gradertronic
Het Agri Trader testteam gaat werken met de Gradertronic Kit die is opgebouwd op een Doosan DX170W mobiele graafmachine, afkomstig van Staad uit Veghel. We bekijken de machine en behoudens de Gradertronic sticker zien we aan de buitenkant niets bijzonders.
Machinist Jan-Jacob stapt in en ziet nu toch wel de verschillen ten opzichte van de standaard Doosan. De joysticks zijn anders en er is een extra display in de cabine gemonteerd. Marco Hobelman: “Na een uitleg van 10 minuten kan iedereen werken met Gradertronic, ook niet-machinisten kunnen snel draaien met de graafmachine op deze manier”.
Het is tijd om te gaan werken. Maar om het effect van Gradertronic extra goed te laten ervaren, laat Marco Hobelman onze machinist eerst even werken zonder dat Gradertronic is geactiveerd. Jan-Jacob Bles: “De giek, de bak, het zwenken en het rijden voelen exact hetzelfde aan als bij een gewone servohydraulisch gestuurde machine”.
We starten met het testen
Jan-Jacob strekt de giek en brengt de bak in de afwerkstand op de gewenste hoogte. Vervolgens activeert hij op het touchscreen de functie Gradertronic waardoor de computer automatisch de gewenste hoogte bijhoudt en waar nodig corrigeert.
Jan-Jacob: “Ik doe mijn rechterhand voor mijn ogen en trek alleen de linker joystick naar me toe. Vervolgens beweegt de bak automatisch volledig waterpas naar me toe. Dat is echt een heel rare ervaring als machinist, je ziet de lepelsteel en de cilinders bewegen terwijl je maar met één hand werkt. Als de lepelsteel uiteindelijk recht staat trek je de bak vol en kun je net als bij een machine zonder Gradertronic heffen, zwenken en lossen. Maar maximaal tot de vooraf ingestelde diepte en onafhankelijk van de bakstand. Als machinist werk je zeer ontspannen en veel sneller. Elke beweging is raak!”.
Het afwerken is op deze manier echt kinderspel en het eindresultaat is superstrak en met minder joystickbewegingen tot stand gekomen.
Automatic Control
Een andere functionaliteit van het systeem heeft de naam Automatic Control. Hierbij beweegt de verstelgiek automatisch mee met de bediening, deze wordt dus volledig overgenomen door de controllers. We gaan eens kijken hoe dit werkt in de praktijk.
Normaal gesproken kun je afwerken oftewel egaliseren vanaf de gestrekte stand van de lepelsteel totdat deze recht staat. Vervolgens moet je of de machine verplaatsen of de verstelgiek herpositioneren als dit (nog) mogelijk is.
Jan-Jacob activeert Automatic Control op het scherm en kijkt wat er gebeurt. De verstelgiek en de lepelsteel hebben zich dusdanig automatisch ingesteld, dat je als machinist in één beweging dus van geheel gestrekt tot tegen het dozerblad aan, het oppervlak vlak krijgt getrokken.
Jan-Jacob is opnieuw verrast: “Dit is fantastisch zeg, zo ben je echt heel snel klaar met het afwerken van een grote oppervlakte waarbij de machine veel minder hoeft te worden verplaatst”. De verstelgiek staat altijd in de juiste stand.
Het is namelijk zo dat de verstelgiek niet alleen met de lepelsteel mee beweegt, maar ook met de heffunctie. Dit maakt dat je altijd het maximale bereik hebt, maar ook dicht bij de machine kunt komen en altijd de bak hoog genoeg komt zonder daar ook maar enig moment over na te moeten denken over in welke positie de verstelgiek moet staan.
Deze functie is onafhankelijk van het Gradertronic systeem te gebruiken.
Bij alle werkzaamheden is deze functie erg nuttig en zorgt ervoor dat een verstelgiek nu pas echt tot zijn recht komt. “Als je deze functie eenmaal gewend bent wil je die niet meer missen”, aldus Marco.
Weight Control
Een derde slimme functie in de Gradertronic Kit is Weight Control, een geïntegreerd weegsysteem.
Terwijl je als machinist aan het graven bent hoef je niet te stoppen, het systeem weegt automatisch het gewicht in de bak. Zo weet je als machinist exact hoeveel ton je in een cyclus hebt geladen.
Jan-Jacob wil ook weten hoe dit precies werkt. Hij voert het soortelijk gewicht van het te verladen materiaal in het systeem en activeert Weight Control. Jan-Jacob: “Ik begin met graven en los in dit geval het zand op een aparte hoop. In het display zie je exact hoeveel je hebt verladen zonder dat je een duur weegsysteem op de kraan hebt of dat een zandwagen per sé naar een weegbrug moet. Dat is ook weer zo’n slimmigheid van het besturingssysteem”.
Ook zitten er in de Gradertronic Kit een aantal bakfuncties geprogrammeerd. Marco Hobelman: “Je kunt als machinist maximaal drie bakstanden programmeren voor zowel vlakstand als scheefstand, waarbij de bak zich automatisch op de ingevoerde waarde instelt. En wil je de positie van de bak onder het werken aanpassen, dan kan dit eenvoudig door commando’s te geven via de joystick en het display. Verder zit er ook nog een functie in de Kit waarmee de vlakstand van de bak is in te stellen, zodat het bakmes exact horizontaal staat wat resulteert in zeer efficiënt graafwerk. Door de functie ‘bak’ in te stellen beweegt de bak automatisch waterpas bij het volscheppen”.
Wordt de machinist overbodig?
Als je dit zo allemaal ervaart zou je bijna zeggen dat de machinist overbodig is geworden in een dergelijke robotmachine. Maar dat is zeker niet zo.
Marco Hobelman: “Ik merk dat sommige machinisten zich bedreigd voelen door deze nieuwe technieken, maar dat is helemaal niet nodig. Machinist zijn is veel meer dan alleen maar de grond vlak kunnen maken. De Gradertronic Kit is juist een hulpmiddel voor de machinist om de kwaliteit en snelheid van het werk verder te verbeteren. En wat denk je van kostenbesparing, door veel van de functionaliteiten in het systeem werk je sneller en hoef je minder machinebewegingen te maken. Dit bespaart uiteindelijk dure brandstof en manuren”.
Op de vraag of Hobelman Gradertronic wil koppelen aan 3D GPS reageert Marco Hobelman als volgt: “Men heeft tegenwoordig de mond vol van machinebesturing, maar bij de huidige 3D GPS bestuurt de machine helemaal zichzelf niet. Anno 2017 is het nog steeds de machinist die op z’n schermpje kijkt en het lijntje volgt. Door gebruik te maken van sensoren en microcontrollers is een laser of GPS bij veel werkzaamheden niet nodig. Dit maakt het mogelijk om kleine werken zoals een oprit of tuin snel en eenvoudig te egaliseren. Voor het afwerken van taluds is de hellingshoek in te stellen. Zo is bijvoorbeeld een talud van 1:1,5 zonder verdere hulpgereedschappen snel gemaakt”.
Zijn er meer oplossingen?
En is Hobelman de enige leverancier met dergelijke slimme oplossingen? Nee niet helemaal. Cat heeft zijn Gradecontrol Assist en Komatsu heeft Intelligent Machine Control. Maar deze systemen hebben slechts een gedeelte van alle mogelijke functionaliteiten die de Gradertronic Kit heeft.
De oplossingen van de grote merken zijn natuurlijk uitsluitend geschikt en verkrijgbaar voor hun specifieke machines. Zoals eerder aangegeven, de Gradertronic Kit is merkonafhankelijk. Ander voordeel is het feit dat Hobelman een kleine compacte organisatie is met korte lijnen, zo kan men veel eenvoudiger zaken aanpassen en dus ook echt maatwerk leveren aan de klant.
Marco Hobelman: “Ander voordeel is dat wij in het bedrijf zowel producent als gebruiker/machinist zijn. Wij zijn dus geen theoretische mensen die alleen maar achter het bureau dingen zitten te bedenken. Ik heb al heel wat tijd doorgebracht met mijn laptop op schoot met de handen aan de joysticks in de graafmachine”.
De conclusie over de Gradertronic Kit
Conclusie van het Agri Trader testteam is dat Hobelman een echte visionair is. De functionaliteiten zoals die in de Gradertronic Kit verwerkt zitten zullen echt de kern zijn van Het Nieuwe Draaien.
Enige bottleneck is voorlopig alleen de weerstand tegen verandering in een toch wel conservatieve branche. Maar het is slechts een kwestie van tijd dat de Gradertronic Kit op de optielijst van alle grote graafmachinemerken staat.
Nog even de Faunatronic testen…
Hobelman is bekend geworden door de ontwikkeling, productie en verkoop van de Hooby smalspoormachines. De laatste generatie is de Hooby Megatronic 8 die uiteraard is voorzien van Faunatronic. Onze machinist heeft ook nog even gewerkt met deze machine. Jan-Jacob: “Ik heb veel met de Hooby LC80 gewerkt. Maar deze LC90 heeft echt een veel soepelere bediening. Je voelt bijna niet dat deze elektrisch is. Ook de cabine is erop vooruit gegaan, deze is veel ruimer”.