Vanwege het sikkelvormige strooibeeld hebben slingerstrooiers vaak problemen bij de deelbreedteschakeling. Nu heeft Sulky als eerste fabrikant een systeem ontwikkeld, dat die sikkel als databasis voor de deelbreedteschakeling gebruikt. We hebben dat patent in de praktijk getest.
In het kader van de precisielandbouw is de deelbreedteschakeling oud nieuws. GPS-gestuurd weten de meeste machines intussen wel waar en hoeveel zaad, meststof of gewasbescherming er gedoseerd moet worden. Maar bij het strooien van mest wordt dat al moeilijker. Want zo’n mestverspreider werkt niet lineair, maar sikkelvormig. Daardoor vliegt de mest niet alleen naar achteren, maar ook opzij en naar voren. Buiten werpt hij verder naar voren dan in het midden en de hoeveelheid uitgebrachte mest neemt naar buiten toe af.
Naar wens op te waarderen
Sulky biedt nu een deelbreedteschakeling, die zich nu juist op dat strooibeeld baseert en daardoor preciezer moet werken. Het Smart-Boomsysteem hoort bij het Econov-uitrustingspakket van onze Sulky X40 test strooier.
Het omvat naast een weegunit ook de beide bedieningsterminals Vision Can en Matrix 840 GS met GPS-muis voor aan boord van de trekker. Daarmee had onze mestverspreider alle technische goodies. Wie voor een onsje minder gaat, kan de Sulky X40 ook helemaal zonder elektronica met hydraulische bediening krijgen.
Voor instappers is er bovendien een versie met weegschaal en elektrische schuiverbediening. In de Stop&Go uitvoering is de schuiverautomaat GPS gestuurd.
Twee schuivers, vier stromen op de Sulky
Sulky biedt drie sets uitwerpers aan: 24-36 m, 32-44 m en 40-50 m. Wij hebben de eerste gemonteerd. Op beide uitwerpschijven zit een lange en een korte uitwerplepel. Op de rechter schijf komt er daar nog een derde, L- vormig gebogen exemplaar bij. Die is voor het grensstrooien.
De schijven en vleugels zijn van gehard edelstaal. Bij het bekijken van de vleugel van de zijkant, dan wordt de clou duidelijk. Ze zijn gebogen in de vorm van een epsilon. Daardoor wordt de mest op de vleugel in twee stromen verdeeld. Elke vleugel heeft zo twee uitwerpvlakken.
Bij twee schijven zijn dat vier stromen mest en dat moet samen met een grotere overlapping tot een gelijkmatiger strooibeeld leiden. Na ongeveer 450 ha bewerkt te hebben kunnen we dat bevestigen. Bij alle gebruikte mestsoorten leverde de X40 een tevreden stemmend strooibeeld op.
Twee terminals, veel kabels
Om alle functies van de Sulky X40 Econov te kunnen gebruiken zijn er twee bedieningsterminals nodig. De Vision Can console is voor de aansturing van de strooier. Daarbij is er dan nog de afstandsbediening van het handmatig in- en uitschakelen van de schuivers.
De Matrix 840 GS regelt de Smart-Boom-deelbreedteschakeling en kan gebruikt worden als parallelle rijhulp. Om de terminals te laten samenwerken is er een aanvullende besturingsbox nodig. Al met al moeten er dus twee terminals, de afstandsbediening, een besturingsbox plus bedrading in de cabine een plek vinden. Dat lijkt een garantie voor bedradingsspaghetti.
Bij Sulky is men al aan een nettere oplossing bezig. Bovendien kan men het geleverde pakket aan elektronica (Matrix- en Vision console en het Smart-Boom systeem) ook via ISOBUS over de terminal van de trekker gebruiken wanneer die de deelbreedteschakeling ondersteunt. De compatibiliteit is sinds 2014 AEF gecertificeerd.
Snel inzetbaar die Sulky X40 Econov
De instelling van de mestverspreider is heel eenvoudig. De gewenste werkbreedte wordt in de Vision-Can terminal ingegeven. Een elektrische stappenmotor verschuift dan het afgiftepunt van de meststroom naar de slingerschijf. Dat aflegpunt gaat dan, in de rijrichting, dichter naar het midden van de schijf naar gelang de mestworp groter moet worden.
Omdat de werpbreedte wordt bepaald door waar de mest op de schijf komt, kan het toerental van de schijf op 810 tpm blijven en hoeft er verder ook niets versteld te worden. Dat is prettig voor de bestuurder die op zijn plaats kan blijven zitten. Het vermindert ook slijtage aan de machine.
Omdat de Sulky X40 een weegstrooier is, hoeft er ook niet afgedraaid te worden. De strooier wordt eenvoudig gevuld, voert de vloeibaarheidsfactor (T-waarde) in en selecteert de werkbreedte en de gewenste uit te brengen hoeveelheid over de Visio Can- terminal en er kan gereden worden. De calculator stelt vervolgens de schuiver opening met een elektrische stelmotor in. Daarna controleert hij elke 60 seconden de daadwerkelijk uitgebrachte hoeveelheid en corrigeert die indien nodig.
Helaas schakelt dit systeem af als er minder dan 200 kg materiaal in de container zit en herstart het zich niet automatisch na hervullen. Daar moet nog even naar gekeken worden om de gebruikersvriendelijkheid te vergroten.
Alles in zicht
Met de Vision-Can-terminal kwamen we goed weg. Dankzij de slots voor SD-kaarten kunnen er eenvoudig data van de PC naar de terminal overgebracht worden. Dat hoeven niet alleen de gegevens over het perceel te zijn, maar dankzij de Ready to Spread (RTS) ook alle instelparameters voor de mest.
De terminal heeft prettig bedienbare membraantoetsen en een zw/w display. In het ‘strooien’-menu geeft dat de mestkeuze, de setpoint waarde en de daadwerkelijke uitbreng en de resthoeveelheid in de bak. Aanvullend wordt er getoond of, en welke grens strooimodus er geselecteerd is.
De hoeveelheidsverstelling gaat in stappen van 10% en is altijd per druk op de knop mogelijk als er wat bij- of af moet. In de menu-informatie kan de bestuurder de bewerkte vlakte in ha, het gewicht van de verspreide mest en de nog te bemesten oppervlakte met actuele resthoeveelheid bekijken.
Op dit niveau heeft hij ook toegang tot de opslagmodule voor de strooiwerkzaamheden. In de menulijst kiest de berijder de soort mest. Er kunnen in de terminal 8 soorten worden opgeslagen. Als er meer zijn, dan moeten die op een SD-kaart. De natuurkundige eigenschappen van de mest kunnen ook ingegeven worden.
De resthoeveelheid verwijdering van de tank is wat onhandig, want de schuiven zijn alleen rijdend volledig te openen. Om stilstaand te reinigen moet er dus digitaal gesimuleerd te worden dat de zaak rijdend is. Die functie zit helaas diep in het menu verstopt. We hadden er graag een aparte knop voor gehad.
De Sulky truc met de croissant uitworp
De Matrix-840-GS-terminal van TeeJet stuurt de Smart Boom deelbreedteschakeling aan en kan gebruikt worden als hulpje voor het evenwijdig rijden. De verspreider werpt met twee schijven sikkelvormig naar achteren uit. Het Smart Boom-systeem kan aan elke kant drie deelbreedtes uit- of inschakelen. Dat kan niet alleen van buiten naar binnen, maar ook van binnen naar buiten.
In tegenstelling tot andere systemen trekt de Smart Boom de strooivlakken niet rechtlijnig, maar nier-, of zoals Sulky het zegt: ‘Croissantvormig’. Daardoor kan het systeem over- of onder gedoseerde stukken aan de kopakker beter bedienen. De punten van de croissants kunnen zo te zeggen eerder aan- of uitgeschakeld worden. Het gebruik van deze reële expansie van het verspreidingsvlak heeft Sulky laten patenteren.
De deelbreedteschakeling is echter niet alleen handig op wigvormige stukken grond, maar ook aan de kopakker. Volgens Sulky gedraagt het apparaat zich hier als een veldspuit: het uitbrengen start en stopt rechtlijnig en niet sikkelvormig.
Als we de combinatie uit vogelperspectief bekijken, dan wordt duidelijk hoe het werkt. Bij het aanrijden worden de deelbreedtes van buitenaf naar binnen progressief geactiveerd. Aan het eind van de strook worden ze weer van buiten naar binnen gedeactiveerd. Zo ontstaat er een tamelijk rechte start- respectievelijk doellijn.
In praktijk werkte het systeem goed. We konden nauwelijks overbemesting aan de kopakker vast stellen. Als de werkbreedte verminderd wordt, dan past de calculator overigens automatisch de hoeveelheid mest aan. Om de automatische deelbreedteschakeling te gebruiken, moet de bestuurder aan het begin eenmaal buitenom rijden en dat spoor met de Matrix terminal vast leggen. Daarna neemt de boordcomputer de zaak over.
Het al bewerkte deel van de vlakte is op het kleurenbeeldscherm van de rijdisplay te zien. Na het omronden van de akker gaat de terminal helaas niet automatisch over van grens- naar normaal strooien. Dat moet de berijder regelen. Daar kan het mis gaan. Want het wordt snel vergeten.
Hoeveel mest er echt bespaard wordt, hangt uiteindelijk van de vorm van de perceel af. Want bij het ronden van het veld is de automatische deelbreedteschakeling niet actief. In hoeken, die bij het ronden van de akker al bemest zijn, kan het dus tot overbemesting komen als er niet goed opgelet wordt.
In de strijd tussen de berijder en de ’automatische piloot’ verliest ook de geoefende berijder het vaak van de computer. Het systeem werkte doorgaans nauwkeuriger. De bereikte besparingen waren echter alleen rekenkundig interessant. In praktijk waren ze te verwaarlozen.
Volgens Sulky is er vooral nog winst te behalen uit de vorm van het strooibeeld, de strooibreedte en de vaardigheid van de berijder. Op percelen met meer wigvormen dan de onze, zou het verschil onevenredig veel groter kunnen uitvallen en daarmee economisch interessanter kunnen zijn.
Grensstrooien zonder blazen
Door de Tribord 3Di gaat grensstrooien maximaal eenvoudig. Een druk op de knop volstaat. Het Tribord 3D systeem wordt al langer door Sulky aangeboden. Op de Econoom versie kreeg het systeem er de letter ‘i’ van ‘Intelligent’ bij. Daarbij biedt de Tribord 3Di meerdere instellingsmogelijkheden voor het opbrengpunt van de mest. Het systeem maakt daar na instelling van de bedrijfsparameters via RTS automatisch zijn keuze uit.
In tegenstelling tot andere mestverspreiders heeft de Sulky X40 geen grensstrooivakken nodig en ook de draairichting van de uitwerpschijven blijft onveranderd. Het geheim daarachter zit hem in de derde L vormig gebogen werplepel op de rechter uitwerpschijf, waar de mest tegenaan loopt.
Het hoofd voordeel daarvan moet een betere mestbehandeling zijn. De berijder kan kiezen tussen opbrengst gerelateerd grensstrooien of milieuvriendelijk grensstrooien. In het eerste geval wordt 3/4e van de mest over de L-vormige uitwerper geleid, en de rest over de andere uitwerpers. Daardoor wordt bijna de volle hoeveelheid naar de rand geworpen ongeacht wat er overheen schiet. Die insteek past bij het grensstrooien bij aanliggende akkers. Bij de milieuvriendelijke aanpak wordt de hoeveelheid mest zo’n 15% gereduceerd en komt hij in zijn geheel op de L-vormige uitwerper. Daardoor vliegt er minder mest over de kopakker. Ideaal voor mesten langs de waterkant.
Wat ons verder nog opgevallen is bij de Sulky X40 Econov
- De basisuitvoering is met afdraai proefset, instelpushers, overlapingscontroleset en granulometer voldoende.
- De brede aanbouwvorken aan de draaipuntbok zijn drievoudig verstelbaar.
- De Walterscheidaandrijfas heeft een overbelastingbeveiliging.
- De functies van de Matrix- en Vision-Can terminal kunnen per ISOBUS ook door de trekker- terminal over genomen worden. Daar is dan wel een signaal omzetter voor nodig.
Samenvatting
Al met al waren we erg tevreden over de Sulky X40 Econov. De weegtechniek en de deelbreedteschakeling deden het goed. Dat er af en toe eens een mestkorrel verdwaald, is inherent aan het systeem. Maar dat soort dingen bleef binnen de grenzen. De bediening met de twee terminals deugt, maar de menustructuur zou wat overzichtelijker mogen zijn.
In een oogopslag
- De Sulky X40 Econov is een weegverspreider met GPS gestuurde deelbreedteschakeling.
- Het gepatenteerde Smart Boom- systeem biedt drie deelbreedtes per uitwerpschijf. De werkbreedte kan dus zesvoudig verdeeld worden.
- De deelbreedtes zijn van binnen naar buiten-, en van buiten naar binnen te schakelen.
- De Tribord 3Di grens strooier werkt met een derde uitwerplepel. Een grens strooi ventilator is niet nodig.
Uit de praktijk
Erich Oßwald, Günding
Ik heb de X40 mestverspreider van Sulky nu een seizoen op mijn bedrijf lopen. Ik heb hem ingezet bij de tarwe, de aardappels, weidebemesting, in de mais en suikerbieten. De uitbrenghoeveelheid was daarbij 150-700 kg/ha.
De aanbouw aan de trekker gaat fantastisch. Bij een goede belasting van de voorkant komt ook een onderhoudstractor, zoals bij ons een 80’er GT goed weg met de mestverspreider.
In grote lijnen klopt de instelling van de strooier met behulp van de Internetgegevens erg goed. Er zit alleen een addertje onder het gras. In de databank staan veel buitenlandse mestsoorten die hier niet verkrijgbaar zijn. Daardoor kan het soms wat langer duren voordat je je mest hebt gevonden.
Eenmaal op de akker hebben we niets te klagen. De machine is stabiel en overtuigt bij het grens strooien en het normaal strooien. Het onderbrengen en het gebruik van al die terminals is wat bewerkelijk. Hier hadden we graag een ‘Alles in één oplossing’. Dat zou de overzichtelijkheid ten goede komen.
De menustructuur is in alle terminal goed te noemen. Wij waren er erg snel op ingespeeld, ook in combinatie met de GPS functie.
Technische gegevens Sulky X40 Econov
| Maten en gewichten | |
| Container inhoud | 3.000 l |
| Strooibreedte | 18 tot 44 m |
| Breedte | 2,98 m |
| Vulhoogte (met opbouw) | 1,52 m |
| Vulopening | 2,81 x 1,17 m |
| Leeggewicht | 585 kg |
| Max. belading | 3.000 kg |
| Max. totaal gew. | 3.585 kg |
| Uitbreng hoev. bij 28 m breedte en 12 km/u | 3 tot 820 kg |
| Toerentallen | |
| Aandrijving | 540 tpm |
| Van de schijven | 810 tpm |
Goed om te weten – Strooi-instellingen aanpassen via Internet
De instel mest-parameters van de Sulky X40 Econov zijn met de RTS (Ready to Spread) functie met een SD kaart in te voeren in de Vision-Can-terminal. Daarvoor moet de gebruiker naar Sulky’s eigen Internet provider FertiTest. Daar roept hij de data van zijn mestverspreider op, legt ze vast op de met de kaartlezer meegeleverde SD kaart en voert ze in de terminal in.
Het afroepen van de data gaat in vier stappen. Eerst kiest men het uit te werpen materiaal: mest, gewas beschermingskorrels of zaaigoed. Onder ‘mest’ is de mest onder soort of merk te zoeken. Vervolgens wordt de configuratie van de mestverspreider ingeklikt, de soort uitwerpschijven dus, de werkbreedte, rijsnelheid en de setpoints.
Vervolgens kan de strooitabel met de passende waardes geprint, of op de SD kaart opgeslagen worden. De terminal kan deze data dan inlezen. Soms is er helaas nog wat handmatige correctie nodig, zoals de instelhoek voor het late bemesten en het soort grensstrooi uitwerplepels, voor het geval de voor gemonteerde exemplaren niet passend zijn.
Op één na vonden we alle door ons geprobeerde mestsoorten terug in de data-bestanden. In geval van zo’n misser kan er met de meegeleverde schudbox de korrelgrootte verdeling uitpluizen. De aandelen aan korrelgroottes, korrelvorm en dichtheid kan dan in de FertiTest ingevoerd worden waarna de software een alternatieve mestsoort zoekt. Die aanpak werkte verrassend goed.