Waterpas graven, of op een paar centimeter boven de bodem van een sloot de beplanting wegmaaien – de machine doet het werk. Met termen als green engineering en gradertronic bedenkt Marco Hobelman geavanceerde oplossingen voor wegenbouw en natuuronderhoud.
“Nee, nee”, haast Marco Hobelman zich te zeggen. “We zijn geen aannemers die af en toe wat in elkaar knutselen. Zo is het wel begonnen, maar inmiddels zijn we serieuze machinebouwers die met echt nieuwe dingen komen.”
Marco Hobelman is directeur van de machinebouwtak van Hobelman Halle. Zijn broer Hans runt het loonbedrijf, dat zich concentreert op grondverzet, groenonderhoud en cultuurtechniek. “De ene hand wast de andere”, zegt Hobelman. “Door de jarenlange ervaring die is opgedaan in het loonbedrijf te combineren met de kennis van de afdeling machinebouw, ontstaan er producten en diensten van optimale kwaliteit. We zijn zowel gebruiker als producent. De machinebouw ontwikkelt op basis van de praktijk uit het loonbedrijf en het loonbedrijf heeft altijd de modernste machines.”
De broers hebben de afdelingen gescheiden toen ze het bedrijf overnamen dat hun vader in 1960 begon. Die was landbouwer en kocht als een van de eersten in de buurt een trekker om zijn land te bewerken. “Hij liep achter zijn paard en dacht: als ik die staart nou eens kon laten ronddraaien, dan kon ik iets aandrijven. Toen hij een trekker had gekocht en daarmee ook voor anderen werkte, is hij steeds meer dingen gaan bedenken. Van de landbouw kwam hij zo in het loonwerk en de mechanisatie terecht. Dat is uitgegroeid tot machinebouw.”
Door de ruilverkaveling in de jaren 70 kwam er meer werk aan de slootjes die de akkers doorkruisen. “In deze omgeving zijn het allemaal maar kleine sloten met smalle paden ernaast”, vertelt Hobelman. “De trekker paste daar niet op en de meeste graafmachines ook niet. Daarom heeft mijn vader toen zelf een smalspoorgraafmachine ontworpen. Echt een werelduitvinding in die tijd. De waterschappen wilden ook van die smalle graafmachines, dus toen zijn ze in productie gegaan. Dat was het begin van de machinebouw.” Terwijl broer Hans zich richtte op het loonwerk, ging Marco verder met de machinebouw. “De loonwerktak werkt regionaal, maar de machinebouw opereert landelijk en breidt ook uit naar het buitenland”, vertelt Hobelman.
Niet alleen maakte hij de machine efficiënter, hij bedacht er ook uitrustingsstukken bij. En niet alleen voor de eigen, smalle graafmachine, maar ook voor grotere machines.
Zo bedacht hij een maaikorf die ook veilig en efficiënt vervoerd kan worden, en ging hij aan de slag met banden en rubbertracks. “Naar mijn mening moet je slotenonderhoud niet met een trekker doen, maar met een graafmachine. Daarop ben ik me gaan concentreren. De graafmachine die mijn vader had bedacht, heb ik gemodificeerd. In 2013 kwam de compleet vernieuwde Hooby LC90 op de markt. Het is een smalle machine van 1,60 meter breed, met een laag zwaartepunt, die daardoor een bereik van acht meter aankan, zonder aan stabiliteit in te leveren.” Waar Hobelman wel steeds tegenaan liep, was dat de cilinder in de reikarm van de machines nogal eens kapot ging. “Als zo’n cilinder niet verder kan, dan knalt ie. Om dat te voorkomen hebben we een soort kussen bedacht waardoor de cilinder zelf afremt als ie het eindpunt nadert. Actieve einddemping, waardoor hij niet meer ‘uit de kom’ schiet. In deze toepassing was dat er nog niet.”
Maar Hobelman ging nog verder. Zijn broer kwam met de opmerking dat sloten maaien eigenlijk ook vernietiging van het leven in zo’n sloot is. Een maaikorf gaat over de bodem van een sloot, maait alles weg en neemt doorgaans ook nog wel een laagje slib mee, waardoor de balans in de sloot wordt aangetast en allerlei nuttige diertjes verdwijnen.
Dus bedacht Hobelman ‘faunatronic’, waarbij een aantal sensoren de afstand tussen de maaikorf en de bodem meten. “De korf tikt één keer de bodem aan en dan weet de machine waar die is. De computer is zo ingeregeld dat de korf automatisch gecorrigeerd wordt en altijd een stukje boven de bodem maait. Ook de hellingshoek wordt automatisch gecorrigeerd door een elektronische waterpas, zodat er een laagje begroeiing blijft en de beestjes die daar leven kunnen blijven zitten. Gebiedsbeheerders moeten iets vaker maaien, maar de waterschappen en natuurorganisaties zijn er blij mee. Green engineering noemen we het.”
De sensorgestuurde computer bleek meer voordelen te hebben. De kraanmachinist hoeft zich immers niet meer bezig te houden met én de handelingen van het maaien én de machine recht te houden op de smalle paadjes. “De machinist bestuurt de computer en de computer bestuurt de machine. Echt, een kind kan de was doen én een graafmachine bedienen.”
Om het systeem te kunnen laten zien, ging Hobelman er in 2014 mee naar beurzen. Maar onder water iets laten zien, is niet handig. Dus zette hij voor het zicht in plaats van een maaikorf een graafbak op de machine. Het bleek een schot in de roos. Een met dezelfde sensoren uitgeruste graafbak kan immers precies hetzelfde met grondverzet als een maaikorf in een sloot: heel precies werken.
Hobelman: “Gradertronic werkt hetzelfde als faunatronic: je hoeft geen handelingen meer te verrichten. Je stelt de machine in en de computer zorgt ervoor dat de bak automatisch vlak en onder afschot graaft. Zelfs als je nog nooit op een graafmachine hebt gezeten, kun je perfect waterpas graven op exact de hoogte of diepte die je wilt. Elke machinist kan zo een bouwput uitgraven of een oprit egaliseren. Het systeem bedient bovendien de verstelgiek automatisch, zodat er een groter bereik mogelijk is in één beweging dan met de meeste andere graafmachines. Het is niet zo dat de machinist niet meer nodig is, maar het werk kan wel sneller, efficiënter en preciezer worden uitgevoerd.”
Vanuit de wegenbouw kwam meteen vraag naar het gradertronic-systeem. Wat begon met zijn eigen Hooby-graafmachine was ook interessant voor andere graafmachines. Aanvankelijk ging Hobelman aan de slag met een 8,5 tons-Takeuchi, die hij volledig stripte en van de nieuwe systemen voorzag. Maar klanten vroegen al snel ook om dezelfde techniek voor een twintigtonner of iets anders. “Daarom zijn we nu een kit aan het ontwikkelen die op alle graafmachines past. Dit najaar hopen we de kit te kunnen presenteren. Wel een heel spannend proces hoor, als blijkt dat iets wat je bedenkt zo goed aanslaat.”
Hobelman-Halle B.V.
Bielemansdijk 42
7025 CW Halle
0573-461353
www.hobelman-halle.nl
info@hobelman-halle.nl