Rijtest | Met conventionele bodembewerkingsmachines worden op natte, klevende ondergrond al snel de grenzen van het haalbare bereikt. En daar begint het werk van de Väderstad Swift. Waarom dat is, hebben we voor u uitgevonden.
Vooral op natte, koude en kleverige locaties wil Väderstad scoren met de Swift.
Väderstad is voor velen nog de pionier van het mulchen. Met de ‘Rapid’ en de ‘Carrier´ schijven eggen heeft het bedrijf zijn stempel gezet op de bodembewerking in heel Europa. Daarbij kwam er van uit de landbouw vaak de vraag een apparaat te bouwen dat op en zware, natte ondergrond als alternatief voor een schijveneg kan dienen. Aan het eind van 2009 was het dan zo ver. Väderstad presenteerde de Swift. In 2010 werd de voorserie uit- geleverd. En nu wordt de oppervlaktecultivator stevig verkocht.
Het concept
De Swift is een oppervlakte cultivator met een werkdiepte tot ongeveer 15 cm. De dieptegeleiding is hydraulisch. Via het transportonderstel en twee voorlopende steunwielen (alleen bij de twee grootste werkbreedtes) wordt de Swift op werkdiepte gehouden. Het messenveld is vier-rijïg op gebouwd.
Daar gebruikt Väderstad geen vaste ploegbomen, maar verenstalen tanden voor. Die moeten door hun vibraties de benodigde trekkracht verminderen en de verkruimeling en inmenging verbeteren. Om te egaliseren is er voorzien in sterwielen en een enkele kam.
Een vast gemonteerde wals is niet aanwezig. Wie echter niet wil afzien van het naderhand verdichten kan via de aanhangerkoppeling een wals mee voeren. De Swift kan dus met- en zonder wals ingezet worden. De reden? Niet altijd is compactering achter af gewenst. Dat is meestal het geval op zware gronden met een hoog klei aandeel. Zeker als de bodem tijdens het bewerken nat is. Dan zou het verdichten in het uiterste geval de bodem versmeren en daarmee de kans op watererosie verhogen en de gas uitwisseling belemmeren.
Zo kan de bodem dan niet drogen. Onder bepaalde omstandigheden, bij een erg klevende bodem, zijn walsen ook domweg niet inzetbaar omdat ze zich teveel hechten aan de ondergrond. Ook bij de herfstvoren, wanneer er een groot oppervlak gewenst is, is de Swift goed bruikbaar zonder wals. En als alternatief voor de schijveneg op akkers met problemen door geworteld onkruid is de Swift ook een optie. Hij versnijdt de plaggen niet, maar trekt ze de grond uit en legt ze op, of net onder het oppervlak.
Vier rijen, twee balken
De basisopbouw van de Swift is vierrijïg. Maar met slechts twee balken. Dat reduceert de kans op verstoppen. Twee rijen tanden delen met een tussen- afstand van 65 cm een balk. De tanden zijn door ronde profielen gestoken en daarna met schroefklemmen gefixeerd. Dit is mogelijk gemaakt door een nieuwe productiemethode met 3D laser snijtechniek. Daarmee worden de rechthoekige gaten precies uit de ronde profielen gebrand. Dat scheelt gewicht en in geval van nood zijn de tanden snel te wisselen. Tussen de tweede- en derde rij tanden zit zelfs 110 cm omdat daar het transportonderstel gemonteerd is. De framehoogte bedraagt 77 cm.
Bij een werkbreedte van 7,2 m heeft de Swift SW 720 een trotse mond vol met 37 tanden die symmetrisch geplaatst zijn. De hart op hart afstand is 19,4 cm. En dat is krap en zorgt voor een geconcentreerd bewerkingsgebied al vanaf geringe werkdieptes. Voor het vlakke onderwerken van stoppels heeft Väderstad ganzenvoetscharen met een breedte van 170 of 240 mm aan.
Voor middeldiepe inzet zijn er smalle ijzers in breedtes van 50- en 80 mm. In de Marathon uitvoering zijn die van hardmetaal voorzien. De tanden zijn uit 32 x 32 mm profiel gemaakt. Volgens de fabrikant zouden ze tot 100 x/ sec. vibreren. Daarmee zou trouwens ook het invoergedrag in een harde bodem verbeteren. Nog een reden voor het gebruik van de Vibra tanden, zoals Väderstad ze noemt: bij de slechts 19 brede H.o.H. afstand kon er slechts sprake zijn van een lichte-, eenvoudige steencontactbescherming. Anders zouden gewicht en onderhoudsgevoeligheid te groot worden. De tanden hebben een zijdelingse uitwijkmogelijkheid en hebben daarboven zelfs 15 cm de ruimte.
Sterrenborden als nalopers
Achter de tanden egaliseren sterrenborden met een diameter van 50 cm de grond weer. De schijven zijn van rubber overbelastingsbeveiliging voorzien en op een driekantige pijp gemonteerd. Zo kunnen ze meegeven als ze stenen of bodem oneffenheden raken. De diepte verstelling gaat elektronisch, waarbij er een mechanische indicator aanwezig is die vanaf de berijderstoel nog enigszins te zien is.
Daarna volgt er een (optionele) enkelrijïge kam die naar keuze voorzien kan worden van ronde 12 mm tanden of van een 9,5 x 45 mm crossboard, dus van meer agressieve veertanden. De ronde tanden zouden goed zijn voor een fijnkorrelige structuur, het crossboard voor een grovere verkruimeling. Met al met al zes zwengels wordt de kam op hoogte gezet. Een afzonderlijke helling verstelling is er in de vorm van een gatenlijst met insteekspie voorziening.
Hydraulische dieptegeleiding
Väderstad biedt de Swift aan in werkbreedtes van 4,0 en 4,4 plus 7,2-, en 7,2 plus 8,7 m. aan. Ze worden alleen met hydraulische diepte geleiding via een dubbelwerkende regelunit geleverd. Alleen bij de 5,6 meter brede middelste variant wordt de werkdiepte mechanisch ingesteld. Ter oriëntering zit er een schaalverdeling in het voorste framedeel.
Die is goed afleesbaar en robuust. Met een schuifstuk is handmatig de maximale werkdiepte in te stellen. Als de wijzer tegen de ingestelde werkstand aan loopt, dan wordt het hydrauliekblok sensorisch gesloten en gaat de cultivator niet dieper. Als men tijdens het rijden regelmatig de werkdiepte wil herzien, dan is de oplossing de wijzer in zijn laagste stand te zetten en handmatig de diepte te controleren door de wijzerplaat in de gaten te houden.
De voorste steunwielen worden hydraulisch over een gever/nemer systeem aangestuurd en hebben zo ook bij een getild onderstel altijd wegcontact. Dat werkt schommeldempend. Overigens: als de Swift na het aankoppelen evenwijdig aan de grond richt, dan verandert er dankzij de steunwielen niets aan het parallelle lopen als de werkdiepte versteld wordt. De cultivator is daarom nooit kop- of kontzwaar, ongeacht op welke werkdiepte hij functioneert. Daartegenover staat dat de omstelling van transport naar akker inzet (en omgekeerd) is. Hier moeten de steunwielen namelijk handmatig met een ventiel geborgd en ontborgd worden.
Stapsgewijs ziet dat er zo uit tijdens het uitklappen: de cultivator ingeklapt laten zakken, handmatig het ventiel openen, de cultivator weer heffen, het ventiel weer handmatig sluiten, de vleugels uitklappen. Bij het inklappen is de volgorde omgekeerd. Voor het vastzetten en ontgrendelen van de steunwielen moet de berijder dus twee keer van de trekker afklauteren of naar de afstandbediening op het achterspatbord grijpen. Dat moet eenvoudiger kunnen!
De arbeidsresultaten
We hebben de Swift ingezet op een groot landbouwbedrijf met een bodem van slibachtige kalkzandsteen. In het verleden kwam het daar onder natte omstandigheden voor dat nalopers en walsen vastliepen en er niet verder gewerkt kon worden. Sinds 2011 is er daar een Swift SW 720 aangeschaft, die onder normale tot droge omstandigheden van een getrokken Rollex wals wordt voorzien.
Als trekkers worden er dan, naar gelang de werkdiepte, trekpaarden van 300- en 390 pk voor gezet. Dat staat voor 42-54 pk/m. werkbreedte en is daarmee meer dan de fabrieksmatig toegelaten 30 pk/m. Tijdens onze test heeft de Swift er 500 ha. bewerkt. Bij een werkdiepte van 10 cm en een rijsnelheid van 12-13 km/u bedroeg het verbruik 4,5-5,5 l/ha. Dat is werkelijk weinig. De 80 mm schaartips werden na 400 ha. pas voor het eerst gewisseld. Het arbeidsresultaat is ons bevallen.
De Swift laat dan wel een ruw oppervlak achter, maar egaliseert heel mooi. De materiaaldoorvoer is goed, maar op plekken met veel restophopingen hebben we niet gewerkt. De inmenging en verkruimeling van de Swift zijn vooral door de zichtbare vibraties van de tanden zeer goed.
Met de onderste aanhangerkoppeling in de kogel kan de draaicirkel naar gelang de trekker die er voor staat, nogal groot uitvallen. Als alternatief biedt Väderstad een hefarm montage aan.
Wat ons nog op viel
Väderstad biedt de Swift aan in vijf werkbreedtes van 4,0-8,7 m. In principe zijn er voor de Swift SW 720 drie dubbelwerkende stuurunits nodig: klappen/diepte instelling, sterborden, en tillen/dalen. De maximale trekbelasting voor de aanhangerkoppeling voor walsen is 6 ton. Voor de wals is een afzonderlijke, dubbelwerkende hydraulische functie nodig.
Met zijn brede transport as en zijn door ontbrekende rollen lage zwaartepunt gaat het transport over de weg prima. De afwerking is, ondanks de lichte manier van construeren, robuust zoals we dat van Väderstad gewend zijn.
In een oogopslag
De oppervlakte cultivator is terug! Väderstad levert de SW als alternatief voor de schijveneg voor de stoppelverwerking. Het voordeel: voor de diepte geleiding wordt er afgezien van een wals. Dat verhindert onder natte omstandigheden en op een kleverige bodem het erosiegevaar terwijl de gasuitwisseling verbeterd wordt. Als vergelijkbaar product biedt Kongskilde de Vibro-Flex aan, die ook een aanhangerkoppeling voor een wals heeft. Oppervlakte cultivatoren als de Tiger XL en Cruiser XL van Horsch en de Köckerling Allrounder zijn slechts inclusief wals te koop. De zonder naloper inzetbare Horsch Terrano MT eerder een universele cultivator is.
Technische gegevens Väderstad Swift SW 720
| Werkbreedte | 7,20 m |
| Max. werkdiepte | ca. 15 cm |
| Aantal tanden | 37 Stk. |
| H.o.H. afstand | 19,4 cm |
| Framehoogte | 77 cm |
| Tanden rijen afstand | 66/110 cm |
| Steencontact beveiliging (optioneel) | Vibratanden |
| Egalisatie | vlakstrijkers |
| Naloper | via aankoppeling |
| Gewicht | 4.600 kg |
| Koppeling | via trekhaak of onderste hefinstallatie |
| Transportbreedte met ingeklapte wielen | 3,0 m |
| Transporthoogte | ca. 3,70 m |
| Benodigd vermogen | vanaf 220 pk |
| Hydr. aansluitingen | 3 dw/ 4 dw met wals |
Lof en kritiek
Stabiliteit: Een goede afwerking en goed lakwerk. Een stabiele en brede transport as. Al met al erg licht door het ontbreken van een geïntegreerde wals. De tanden kunnen door hun insteekconstructie eenvoudig gewisseld worden.
Functionaliteit: Een specialistische machine voor werkdieptes tot 15 cm. Een alternatief voor de schijveneg. De trekkracht met meer dan 40 pk/m is in orde, maar ligt boven de door de fabriek opgegeven max. waarde. De brandstof efficiency is met 4,5-5,5 l/ha erg goed.
Arbeidskwaliteit: Al bij erg ondiep werken een goede inmenging en verkruimeling. Erg goede egalisatie van grote oneffenheden. De bodemstructuur wordt grof achter gelaten waardoor de waterinfiltratie en gas uitwisseling bevorderd worden en de erosie vermindert. Ondanks het vlakke frame een goede materiaaldoorvoer.
Hanteerbaarheid: Gecompliceerde en tijdrovende omstellen tussen de transportstand en werkstand. De stertillers kunnen hydraulisch eenvoudig vanuit de bestuurderstoel versteld worden. De aanpassing van de nalopende kam met gatenlijst en stelspindels is standaard.
Algemene indruk
De Swift is zeker geen cultivator voor iedereen. Hij is bijzonder geschikt voor de ondiepe stoppelverwerking, of dat nu op droge-, natte of zware bodem is. Op grond van de relatief lage trekkracht die hij vraagt zullen bedrijven op lichtere grond eerder naar een schijveneg grijpen. Zeker als er geen sprake is van veel geworteld onkruid. Maar voor landbouwers en loonwerkers die te maken hebben met natte-, of traag drogende grond kan de Swift een uitkomst zijn. Hier scoort de Swift met de voordelen van zijn opzet. Met de werkresultaten waren we tevreden. Er is geen kritiek op het inmengen en het verkruimelen. De egalisatie op het vlak is goed. Maar het oppervlak wordt (bewust) ruw achter gelaten. Ons voornaamste kritiekpunt is de omstandige verstelling tussen transportstand en werkstand.