Met de nieuwe CrossCutter schijf wil Väderstad het verloren gegane gebied in het segment van de korte schijveneg terugwinnen en bestaande klanten behouden. Of het nieuwe werktuig de potentie er voor heeft, hebben we in de late herfst uitgeprobeerd.
De nieuwe CrossCutter Disc-machines zijn een doorontwikkeling van de eerste generatie – en kunnen veel, veel meer.
Het is lang geleden dat de Zweden van Väderstad de korteschijveneg tot een gevestigde machine hebben gemaakt. Inmiddels buitelen meer dan 60 fabrikanten over elkaar heen en moest Väderstad in de afgelopen jaren vooral aan concurrenten uit het Zuid-Duitse Beieren en uit Noord-Duitsland flink wat marktaandeel prijsgeven.
Men had teveel tijd nodig voor de ontwikkeling van nieuwe modelseries, vooral met grotere en agressiever getande schijven. Nu zetten de Scandinaviërs opnieuw de aanval in – en wel met een unieke schijfvorm: de nieuwste variant van de CrossCutter Disc.
Wat er op het eerste gezicht uitziet als een uit vorm geraakte en overdreven gewelfde schijf, ontpopt zich in de praktijk als een effectief wapen tegen Europese maisboorders en wortelboorders, en een veelzijdig werktuig voor de ondiepe inwerking van organisch materiaal. Wij waren met de 5,0 meter brede uitvoering van de Carrier op het veld en konden een goed beeld krijgen van de bewerkingskwaliteit.
Bijna het volledige werkgebied is bewerkt.
Van 3,0 tot 12,25 meter
Väderstad levert de CrossCutter Disc momenteel voor drie Carrier-series: de Carrier 300 en 400 (in driepuntsmontage of met wals-onderstel en dissel), de Carrier 420 tot 820 met driedelig frame en het typische Carrier-opvouwsysteem, en de grote Carrier 925 tot 1125, eveneens met driedeling Carrier-vouwsysteem.
Verder kunnen ook de Carrier X425 tot X625 met de nieuwe schijven worden uitgerust – voor klanten die liever een machine met driepuntsmontage tussen vier en zes meter werkbreedte willen gebruiken. Hier is dankzij het tweedelig opvouwende frame ook het verstellen van werk- naar transportstand en omgekeerd gemakkelijker, waarbij verder de wals op de kopakker niet meeloopt.
Vooralsnog zijn de CrossCutter Discs alleen leverbaar voor de Carrier-versies met kleine schijven, dus nog niet voor de Carrier L en XL.
Voor de overige Carrier-series L en XL met de 510 millimeter grote en grof getande schijven is de CrossCutter Disc niet leverbaar, omdat deze modelseries niet bedoeld zijn voor de zeer ondiepe bodembewerking. De prijs van een CrossCutter Disc ligt met circa 60 euro overigens zo’n 50 procent boven die van een getande TrueCut-schijf; in de eerste plaats omdat de fabricage complexer en duurder is, maar ook omdat er meer V-55-staal gebruikt wordt.
Schijven-(r)evolutie voor de CrossCutter
Al in 2014 had Väderstad een CrossCutter-schijf in het programma – toen echter nog met een totaal andere vorm. Hier werd gewoon een vlakke schijf genomen en werden er in een licht schuine stand zes messen in daarvoor bestemde uitsparingen aan vastgelast.
De eerste versie van de CrossCutter-schijf met aangelaste messen was gevoelig voor stenen en versleet te snel.
Deze constructie bleek echter erg snel te slijten en was bovendien behoorlijk gevoelig voor stenen.
Bovendien was de schijf niet permanent in aangrijping en bewerkte hij de bodem slechts in intervallen. Samen met landbouwer Nis Lassen van het eiland Rügen werd er dus verder ontwikkeld aan een beter ontwerp – dat eind 2017 kort voor de Agritechnica aan de buitenwereld werd gepresenteerd.
De nieuwe CrossCutter Disc heeft een diameter van 450 mm.
De nieuwe CrossCutter Disc heeft een diameter van 450 millimeter; hij is dus precies even groot als de ‘kleine’ conische standaardschijf (die als alternatief leverbaar is als grover getande ‘TrueCut’-versie met een doorsnede van 470 millimeter). Daarom is hij gemakkelijk te monteren op de bestaande Carrier-schijven-dragers – zolang het gaat om de gegoten dragers (vanaf modeljaar 2005).
De schijven kunnen worden gemonteerd op alle Carrier- en Carrier X-modellen met gesmede schijfdragers.
Wie er momenteel bijna aan toe is om bij een Carrier met dit type dragers een versleten set standaardschijven te vervangen, die kan probleemloos daarvoor in de plaats de CrossCutter-schijven bestellen.
De strookafstand blijft dus 12,5 centimeter, net als de schijven-schuinstand van 14 graden.
Dankzij de onafhankelijke ophanging met rubbervering is de bodemaanpassing heel goed.
Nu echter dan het design van de nieuwe CrossCutter-schijven: ze zijn nu vijfvoudig verkant in een hoek van 38,2 graden, waardoor bij het afrollen in de werkpositie een zig-zag-snede ontstaat. Dat betekent dat er per omwenteling meer snijvlak de grond raakt, waardoor een betere versnippering van organische resten wordt bereikt.
In de buurt van het rechter rijspoor van de tractor zit de richtings-verandering van de schijven.
Per omwenteling wordt er vijf keer in linkse richting en vijf maal in rechtse richting gesneden. De verandering van snijrichting vindt bij nieuwe schijven ongeveer om de 15 centimeter plaats.
Elke 15 centimeter verandert de snijrichting van de schijf (werkbeeld van de buitenste schijf zonder direct navolgende schijf).
De clou: door de zijdelingse verkanting wordt de daadwerkelijke strookafstand theoretisch verkleind van 12,5 tot maar 1,5 centimeter (binnenste voorste snijkant van de vooroplopende schijf tot de buitenste achterste snijkant van de navolgende schijf). Aangezien de schijven echter onafhankelijk van elkaar draaien, varieert de echte strookafstand voortdurend.
Dankzij de zijdelingse verkanting kan de feitelijke strookafstand ook duidelijk kleiner zijn dan 12,5 centimeter. Bij het afrollen drukt de schijfvorm de grond ook een stukje opzij.
Door hun roterende beweging en de verkante vorm treedt er nog een effect op: de schijven duwen de grond op de bewerkingsdiepte regelrecht opzij, en wel meerdere centimeters. Dat kun je heel goed zien als je heel langzaam rijdt (ongeveer stapvoets).
Door het schoffel- en spade-effect van de schijven worden maiswortels compleet uit de grond gerukt en met aarde en maisstro vermengd.
In de zone van de X-vormige samenvoeging worden de conische TrueCut-schijven toegepast.
Bij onze praktijktest op korrelmaisstoppels op een lichte zandgrond was het effect echt geweldig! Bijna alle stoppels werden ontworteld, zowel bij het werken iets schuin op de rijen als parallel met de rijen.
De nieuwe schijven werken extreem veel aarde op.
Doordat de schijven ook wezenlijk meer grond openwerken dan de gebruikelijke TrueCut- schijven, werden maisstro en stoppels zeer goed vermengd met de bodem. Daarbij werd er bij werksnelheden van 18 tot 20 km/u heel veel fijnaarde opgegooid, waarmee bovenop liggende resten aansluitend nog werden bedekt. Zo wordt het rottingsproces versneld.
Werksnelheden van 15 tot 20 km/u zijn geen probleem. Langzamer dan 12 km/u moet je niet rijden, omdat daar de vermenging onder lijdt.
Veel van de maisstoppels waren ook aangebroken, wat de hoeveelheid ‘inwonende’ maisboorders vermindert. Helaas konden we de CrossCutter niet inzetten in combinatie met de voorlopende messenwals – daarmee was de versnippering van stoppels en stengels beslist nog beter geweest.
Tussengewas is geen probleem, de doorvoer kan dat gemakkelijk aan.
We maakten ook een kleine ‘omweg’ over staand tussengewas. Dit was voor de agressieve CrossCutter-schijven niet echt een uitdaging.
De snijkanten van de CrossCutter Disc zijn overigens zelfslijpend, zodat de snijkwaliteit gedurende de levensduur tot aan het vervangen (vanwege slijtage) ongeveer hetzelfde zou moeten blijven.
De snijkanten van de schijven zijn permanent in aangrijping, en ze slijpen zichzelf in het gebruik.
Ook nadelen bij de Väderstad CrossCutter
Natuurlijk heeft elke medaille ook zijn keerzijde. Zo heeft ook de nieuwe CrossCutter Disc aan het concept inherente nadelen.
Zoals eigenlijk de hele machine, vervuilt ook de diepteaanduiding snel en sterk door de intensieve werking van de schijven.
Wat duidelijk zichtbaar is, is dat de Carrier nu veel sterker vervuilt dan met de standaardschijven. Vooral de geproduceerde fijnaarde wordt flink versneld en hoog opgeworpen.Dat leidt er onder andere toe dat je al vrij snel de diepteindicator aan de rechterzijde niet meer kunt aflezen.
Daarnaast heb je eventueel langere schoonmaaktijden nodig voor het transport over de weg.
De ingestelde werkdiepte wordt begrensd met steek-clips; je kunt altijd nastellen naar boven (ondieper).
Verder is het vereiste trekvermogen hoger dan bij de standaard- en TrueCut-schijven – meer arbeid kost nou eenmaal meer vermogen, in de meest natuurkundige zin des woords. Volgens Väderstad kun je die trekvermogenbehoefte echter relativeren, aangezien de CrossCutter Disc al bij een werkdiepte van 2 tot 3 centimeter het gehele oppervlak bewerkt, waar de 450mm-standaardschijf voor dezelfde hoeveelheid verplaatste aarde een werkdiepte van 5 centimeter nodig heeft.
We hebben niet kunnen beoordelen hoe het intrekgedrag is op zware, droge bodem. Er is immers geen ondergreep, en het contactvlak van de schijf met de bodem is groter dan bij de TrueCut-schijf – dientengevolge neemt de vlaktedruk navenant af.
En omdat we vanwege de weersomstandigheden alleen op zand konden werken, kunnen we ook niet beoordelen of de schijven op natte, plakkerige bodem wellicht de neiging hebben om dicht te klonteren, of dat de centrifugaalkracht van de rotatie genoeg is om de schijven vrij te houden (zelfreiniging).
Bovendien is de maximale werkdiepte iets kleiner dan bij de TrueCut-schijven. Bij meer dan 10 centimeter diepte ontstaat er een te grote ophoping van aarde voor de schijven.
Voor een optimale bodemaanpassing zijn de schijven afzonderlijk opgehangen.
Technische gegevens Väderstad CrossCutter
Schijven: diameter 450 mm, vijfvoudig gehoekt in zigzagvorm; snijdende, duwende en gravende werking; onderhoudsvrije, dubbelrijïge koggellagers met cassette-afdichting; afzonderlijke montage aan dragers met rubbervering, theoretische strookafstand 12,5 cm, minimaal mogelijke strookafstand tussen de snijkanten 1,5 cm; max. werkdiepte circa 10 cm.
Werkspectrum: stoppelbewerking na koolzaad, graan, snij- en korrelmais, peulvruchten, volledige-plantensilage, ruimen van tussengewas en grasland, zaaibedvoorbereiding.
Beschikbaarheid: voor Carrier- en Carrier X- series met 450 resp. 470 mm grote schijven, werkbreedten van 3,0 tot 12,25 m.
Uitstekende vermenging op zandgrond na korrelmais. Het oppervlak is bedekt met fijnaarde.
Onze conclusie over de CrossCutter schijven
Met de CrossCutter Disc heeft Väderstad weer een echte innovatie gepresenteerd op het gebied van korteschijveneggen.
De nieuwe schijfvorm geeft een intensieve bewerking bij geringe werkdiepte en kan bij een hoge productie van fijnaarde veel organische massa verwerken.
Het inzetgebied is breed, maar de werkdiepte is meer beperkt dan bij conventionele schijfvormen. Of de schijven ook geschikt zijn voor zware droge of natte gebonden grond, kunnen we op basis van onze test niet beoordelen.
De verkrijgbaarheid voor de modelseries Carrier L en XL moet spoedig volgen.
Door de opzij duwende werkwijze worden maisstoppels zeer goed ontworteld.
+ Snijdend en verticaal & horizontal drukkend werkeffect
+ Maisstoppels worden compleet ontworteld
+ Ondiep, intensief bewerken
+ Hoge productie van fijnaarde
– Machine vervuilt erg sterk
– Maximale werkdiepte is beperkt
Dit artikel is eerder verschenen in het Agri Trader Test Jaarboek 2019. Bestel hier het laatste Test Jaarboek
Deze snijmaisvlakte werd met een Carrier CrossCutter voorbewerkt, daarna volgden cultivator en mulchzaaimachine.