Messenwalsen nemen in populariteit toe. Horsch biedt ze als voorwerktuig voor de Joker RT-serie. Op koolzaad- en maisstoppels konden we in een praktijkvoorbeeld onder andere vaststellen welke voor- en nadelen de gesloten bouwvorm heeft.
Het ziet er erger uit dan het is – ook met vastgeplakte grond snijden, knakken en kneuzen de messenwals-elementen nog intensief.
Messenwalsen kunnen solo of in combinatie met andere werktuigen een nuttige uitbreiding zijn voor je machinepark. Bijna elk akkerbouwbedrijf kan ze gebruiken voor het ondiep bewerken van stoppels of tussengewassen, vooral met het oog op Greening en de bestrijding van maisboorders.
Met als voorbeeld de Horsch Joker 6RT met messenwals laten we zien wat het potentieel is en waar de inzetbeperking ligt, en hoe gesloten en open bouwvormen verschillen qua werkkwaliteit en de neiging tot dichtlopen.
De messenwals als voorwerktuig is momenteel leverbaar voor de Joker RT-serie in werkbreedten van 4,75 tot 8,0 meter.
Hoofddoel messenwals: maisboorders
Messenwalsen zijn voor veel verschillende werkzaamheden inzetbaar. Dat begint met de ultravlakke stoppelbewerking na koolzaad, en loopt dan via de effectieve versnippering van zonnebloemstengels bij de primaire bodembewerking en de bewerking van staande of afgestorven tussengewassen naar de stoppelbewerking na snij- en korrelmais.
Andere taakgebieden, zoals het ontwortelen van grasvelden, behoren meer tot de nevenactiviteiten.
Bij de inzet op mais-stoppels concurreren ze als passief aangedreven werktuigen vooral met klepel- en cirkelmulchers, die dankzij hun actief aangedreven, roterende werktuig weliswaar een goede tot zeer goede versnippering en verrafeling van organische resten behalen, maar die alleen vlak boven de grond en niet ín de grond kunnen werken.
De schijven waren hier nauwelijks in aangrijping, de werkdiepte lag op 3 tot 4 centimeter.
Vooral in combinatie met andere werktuigen zoals korte-schijveneggen, golfschijven, tandploegen, aanaardmessen of walsen (prismawalsen, crosskill-walsen enzovoorts) kunnen messenwalsen de versnippering van organisch restmateriaal combineren met een bodembewerking die het rottingsproces versnelt en zo een mechanische ongediertebestrijding vormt.
Het rottingsproces wordt versneld door de uitrafeling van de stengels.
Daarbij werken ze in tegenstelling tot cultivators of tandeggen door hun rollende manier van werken min of meer verstoppingsvrij, maar door het grotere oppervlak en de ontbrekende ‘ondergreep’ dringen ze minder goed in de bodem.
Voor een effectieve bestrijding van de maisboorder is een versnippering van de maisstengels essentieel – ook als er aansluitend wordt geploegd. Want als er ondanks het ploegen een paar lange, intacte stoppels en stengels aan de oppervlakte overblijven, dan kunnen de larven zich daarin doorontwikkelen tot vlinders.
Als er helemaal van ploegen wordt afgezien, of als er door de bodemomstandigheden (droog, hard) sowieso geen ploeg gebruikt kan worden, dan moet de maisboorder door andere vormen van mechanische bewerking worden bestreden.
Veel halmen werden in vrijwel gelijke lengte versnipperd.
Gesloten messenwals versnippert intensiever
Horsch levert een messenwals als voorwerktuig momenteel alleen voor de Joker RT-korteschijveneggen.
De wals is afhankelijk van de totale werkbreedte in verschillende aantallen segmenten verdeeld, elk met breedten van 165 tot 220 centimeter. Hij heeft zes zelfslijpende messen van boorstaal ofwel snelstaal (de snijkanten raken in de loop der tijd wel afgerond) die echter niet zijn geconstrueerd als omkeermessen.
De telkens zes zelfslijpende messen zijn enigszins diagonaal op een gesloten as vastgebout – daardoor is een hoge snijdruk mogelijk.
De buitendiameter in nieuwstaat is 30 centimeter, zodat ongeveer elke 15 à 16 centimeter een snede volgt. Daarbij zijn de messen enigszins schuin op de rijrichting geplaatst om een echt snijeffect te bereiken.
De messen knakken de stoppels in de rijrichting om, waarbij ze ook worden gekneusd en opengebroken.
De messen worden dus alleen op hun momentele snijpunten in de grond gedrukt, wat een hogere plaatselijke druk geeft dan bij recht geplaatste snijvlakken. Ook geeft de schuin verlopende snede een rustiger lopen met minder geluid.
Deze diagonale plaatsing kennen we echter ook wel van andere fabrikanten.
Een blik op de diagonale snijvlakken met een afstand van ongeveer 16 centimeter.
Aanklevende aarde kan de snijdiepte beïnvloeden.
Een bijzonderheid van de Horsch-messenwals is daarentegen de gesloten bouwwijze van de trommel, daar waar de meeste andere fabrikanten kiezen voor open messenwalsen.
Als de messenwals niet nodig is, kan hij hydraulisch worden opgeklapt. Via dit hydraulische circuit worden de afzonderlijke segmenten ook met 100 bar voorgespannen. Het voordeel van de gesloten bouwwijze van deze messenwals blijkt vooral uit een in Triesdorf uitgevoerde systeemvergelijking door het vakcentrum plantgewassen van het bureau voor voeding, landbouw en bosbouw in Ansbach, onder leiding van Dieter Proff, Markus Heinz en Norbert Bleisteiner (zie de grafiek voor de resultaten).
Hier in staafdiagrammen het aandeel intacte stengels langer dan 5 centimeter, dus hoe
lagere staven, hoe beter. De Joker RT met messenwals (Roller Knife) behaalde in de praktijktest in Triersdorf in het droge jaar 2016 topwaarden; het aandeel intacte stengels langer dan 5 centimeter lag onder de 5 procent. In de natte zomer van 2017 werden duidelijk
hogere aandelen gemeten, maar dankzij de gesloten bouwwijze van de messenwals toch maar half zo veel als bij een concurrerend model. Daarbij tellen overigens ook geknikte en gekneusde stengels als ‘niet intact’, ze hoeven niet volledig doorgesneden te zijn.
Hier werd gedurende twee jaar het aandeel intacte stengels boven de 5 centimeter geteld na de inzet op korrelmaisstoppels, en uitgezet tegen het bewerkte oppervlak.
Bij korrelmais krijg je een mooie vermenging van oogstresten en grond.
Daarbij gaf de Horsch Joker RT met messenwals van alle bodembewerkingsmachines de beste resultaten; in het droge jaar deed hij het zelfs beter dan de klepelmulcher en de ‘Zünslerschreck’. De Zünslerschreck is een machine van Knoche die specifiek is gericht op het bestrijden van de Europese maisboorder – ‘Zünsler’ in het Duits.
Opmerkelijk is echter ook de vergelijking met de solo-messenwalscombinatie en de korteschijveneg-messenwalscombinatie van een concurrent: terwijl deze twee machines in beide jaren voor wat betreft de versnippering van stengels ongeveer op hetzelfde niveau lagen (per machine dan, de resultaten in de twee jaren zijn door de verschillende omstandigheden duidelijk verschillend), doet de Horsch Joker RT het duidelijk beter.
We hebben lang gezocht naar verklaringen daarvoor; uiteindelijk hebben we geconcludeerd dat het in de bouwwijze van de messenwalsen moet zitten.
De twee andere fabrikanten hebben namelijk gekozen voor een open bouwwijze. Daarbij worden lange stengels blijkbaar minder geknakt en gesneden, doordat die ten dele door de vrije ruimte tussen de messen heen kunnen steken en de messen zo bijna ongehinderd passeren.
Bij de gesloten messenwals daarentegen worden alle lange stengels geknakt en daarmee beschadigd. Daarmee tellen ook deze stengels als ‘niet intact’, zelfs als ze alleen gebroken, gekneusd of geknakt worden.
Bovendien kan de Horsch-messenwals door de stevige gesloten constructie met een duidelijk hogere aanlegdruk worden gereden, wat het resultaat volgens de gebruikers eveneens verbetert.
Echter een stukje duiding: de twee andere machines hebben mogelijkerwijs wel degelijk zeer goed versnipperd, maar daarbij wat meer langere stengels achtergelaten, dus met meer dan 5 centimeter lengte. Dit komt niet tot uiting in de cijfers zonder een nadere onderverdeling in restlengten.
Wat je wel goed kunt zien, is dat de gegevens van 2016 en 2017 duidelijk aantonen dat de versnipperingsgraad van messenwalsen op droge, harde grond beter is dan op natte, zachte grond.
Om goed te snijden en te versnipperen, is namelijk een zekere weerstand van de grond nodig.
De gesloten wals van de Joker RT heeft echter ook nadelen. Dat is met name de neiging om in natte omstandigheden vol te gaan zitten met aarde of een stro-aardemengsel.
Er is weliswaar een zeker zelfreinigend effect door de centrifugaalkracht, wat toeneemt bij hogere rijsnelheid, maar dat werkt maar tot op zekere hoogte.
Bij onze praktijktest op korrelmaisstoppels onder vochtige tot natte omstandigheden op kleiachtige grond bleef er vooral aan de randen van de segmenten aarde plakken, wat echter nauwelijks effect had op de werking.
Op kleverige grond kunnen oogstresten en aarde sterker tussen de messen blijven plakken. Toch kun je doorwerken.
Wat positief is aan de gesloten bouwvorm is dat de messen op de dichte trommel meer stevigheid en weerstand tegen stenen hebben, en niet verbuigen. Net als bij andere, vergelijkbare werktuigen dienen de messen van de messenwals in principe niet alleen voor het doorsnijden en versnipperen van organisch materiaal, maar ook voor het kneuzen ervan. Dat laatste gebeurt meer in vochtige tot natte omstandigheden en lichte grond, en ook bij dikke stengels (bijvoorbeeld mais) en groene plantendelen met laag drooggoedgehalte.
Inzet Horsch messenwals op koolzaadstoppels
Bij het bewerken van koolzaadstoppels hebben we de Joker 6RT zo ingesteld dat de schijven maar 1 à 2 centimeter in de grond grepen.
Onder droge werkomstandigheden werkte de messenwals zeer goed en sneed zowel droge als groene stengels heel effectief door. Nog staande stengels werden grotendeels omgeknakt en afgesneden en versnipperd.
Op koolzaadstoppels: links onbewerkt, rechts bewerkt.
Door de vermenging met aarde op circa 2 tot 3 centimeter diepte worden zeer goede voorwaarden geschapen voor het ontkiemen van uitgevallen zaden.
Bij dikke strolagen rolde de messenwals er echter gewoon overheen, waardoor hier geen bewerking plaatsvond. Voor een deel ontkiemt uitval-koolzaad echter ook in het microklimaat onder deze strolagen.
Door dikke dikke lagen koolzaadstro komt de wals niet heen, daar rolt hij grotendeels overheen.
Inzet op maisstoppels
De praktijktest op maisstoppels vond plaats onder vochtige tot natte omstandigheden, waarbij het gewas zwaar was aangetast door de maisboorder en veel stengels waren omgevallen.
De bewerking met de Joker 6RT met messenwals volgde direct na de veld-hakselaar of maaidorser, dus zonder eerst een bewerking met een mulcher. De schijven hadden we dieper ingesteld dan bij de koolzaadbewerking, maar nog steeds maar op 4 tot 5 centimeter werkdiepte.
Het werkresultaat uit snijmaisstoppels met een schijven-werkdiepte van slechts 3 à 4 centimeter.
Op korrelmais werden nog staande stoppels consequent omgeknakt en gekneusd, maar net als het maisstro nauwelijks doorgesneden. Daarbij werden vanwege de ondiepe instelling van de schijven maar weinig stoppels ontworteld. Wel vond er een zeer goede vermenging plaats van oogstresten en grond, waarbij veel fijnaarde werd geproduceerd.
Bij kleine werkdiepte worden stoppels vaak alleen omgeknakt en niet ontworteld.
Stengels die reeds door maisboorders waren beschadigd, werden intensief gekneusd en uitgerafeld. Wat verder opviel, was dat er een zeer vlak werkbeeld werd achtergelaten, zonder het van tandenmachines of cultivator-schijveneggen- combinaties bekende ‘hoopjestrekken’.
Op natte plekken liepen de walssegmenten vanaf de buitenkanten van de trommels een beetje vol met aarde en stro, wat de werking echter maar weinig verslechterde.
Gekneusde en opengebroken stoppels verhinderen de overwintering van de maisboorder.
Op een veld na snijmais vond bij dezelfde werkdiepte een zeer vlakke bewerking zonder ontworteling van stoppels plaats – wat ook het doel van de bewerking was. Staande stoppels werden sterk verrafeld, waarmee ze geen overwinteringsmogelijkheid voor maisboorderlarven meer konden geven.
Bij rijsnelheden tussen 15 en 20 km/u werkt de messenwals het meest effectief.
Technische gegevens Horsch Joker 6RT messenwals
Constructie: gesloten bouwvorm met een buitendiameter van 30 cm; 6 diagonaal geplaatste, zelfslijpende messen, elk met 4 bouten op de trommel bevestigd; hydraulisch op te klappen; hydraulische aanleg- drukverhoging met max. 100 bar.
Beschikbaarheid: voor Horsch Joker RT met 4,75 tot 8,00 m werkbreedte.
Toepassing: stoppelbewerking na koolzaad, zonnebloemen, mais, tussengewas-inwerking; optimale werksnelheid 15 tot 20 km/u; beperkt inzetbaar op natte, klevende grond.
Bij de 5,75 meter brede Joker 6RT is hij in drie segmenten opgedeeld.
Ervaringen uit de praktijk met de Horsch messenwals
Johannes Hüttner uit Amsberg voorzag zijn Joker 6RT in augustus 2018 van een messenwals. ,,Wij verbouwen deels op zeer stenenrijke grond, zodat het gebruik van een klepelmulcher voor de bestrijding van maisboorders na de maisoogst niet mogelijk is. En van collega’s en bekenden hoorde ik voornamelijk negatieve ervaringen met open messenwalsen, die in onze omstandigheden met veel stenen te snel verbuigen. Daarom kwam voor mij alleen de gesloten bouwwijze van de Horsch- messenwals in aanmerking. Tot op dit moment heb ik daarmee ongeveer 300 hectare koolzaadstoppels en maisstoppels bewerkt. Op tarwestoppels geeft de messenwals geen zichtbaar effect.”
Er worden trekkers gebruikt van 215 en 320 pk, waarbij die 215 pk op hellingen alleen genoeg is voor koolzaadstoppels. ,,Je moet minstens 17 à 18 km/u rijden om het resultaat en het zelfreinigende effect optimaal te laten zijn. De hoge aanlegdruk van de gesloten messenwals is een groot voordeel, daardoor snijdt de wals heel intensief en ik kan de schijven heel ondiep instellen. Dankzij de gesloten trommel-constructie verbuigen de messen daarbij niet. Verder is de bodemaanpassing heel goed. Bij natte leemgrond lopen de messen snel dicht, maar met de resterende 2 à 3 centimeter snijkant werken de messen dan nog steeds goed genoeg. Een ander voordeel is dat weidegraswortels niet worden stukgesneden, dat gras daardoor groen blijft en later goed kan worden bestreden.”
Opgekomen restkoolzaad, ongeveer drie weken na ultravlakke bewerking.
Onze conclusie over de Horsch Joker 6RT
De messenwals van de Horst Joker RT is universeel inzetbaar. De messen kunnen koolzaadstengels zowel droog als groen versnipperen, maisstengels worden meer gekneusd en uitgerafeld. Bij het versnipperwerk profiteert hij van zijn gesloten bouwvorm en de daardoor mogelijke hoge snijdruk.
Daarbij is hij ongevoelig voor stenen, maar onder natte omstandigheden neigt hij sneller tot dichtlopen.
De optimale werksnelheid ligt tussen 15 en 20 km/u.
Optimaal voor het werkresultaat en de zelfreiniging zijn werksnelheden van 15 tot 20 km/u.
+ effectief en waterbesparend na koolzaad
+ bij ondiep werken gemakkelijk te trekken
+ hoge productie van fijne aarde
+ groot aandeel beschadigde stengels vooral bij maisstoppelbewerking
+ sterke messen (goed bestand tegen stenen)
+ zeer hoge snijdruk van de messen
– deels neiging tot dichtlopen (maar blijft dan toch snijden, knakken en kneuzen)
– geen omkeermessen