Lang waren de Australische Kelly-kettingeggen exoten op Europese velden. Dat moet met een eigen fabriek in Europa gaan veranderen. Wij deden alvast de eerste indrukken op van deze machine en de kwaliteit van het bewerkingsresultaat.
Met een effectieve werkbreedte van 11,90 meter gaat onze test-kettingeg de koolzaadstoppels te lijf.
Een trend die zijn oorsprong heeft in Australië, begint hier nu ook voet aan de grond te krijgen: de Kelly-kettingschijveneggen. We konden in het afgelopen seizoen op verschillende bedrijven – meestal grotere – de nodige ervaringen opdoen met en uitwisselen over het werken met het Kelly-principe.
Eenvoudig gezegd gaat het bij de Kelly-eg om een bodembewerkingsmachine die met behulp van schuin op de rijrichting gespannen kettingen ondiep de bovenste bodemlaag afscheert.
Van bovenaf gezien zijn de vier kettingen in een ruitvorm geplaatst, waar de eg zijn naam ‘Diamond Harrow’ (diamant-eg) aan te danken heeft. De kettingschakels zijn daarbij de bewerkingsgereedschappen (bijvoorbeeld schijven).
Een voordeel: de kettingen volgen exact het contour van de bodem. Kelly noemt als toepassingen zaaibedbereiding, stoppelbewerking, groenbemesters verwerken en zelfs zaaien in combinatie met een opbouwzaaimachine. Ook onkruidbestrijding is een belangrijke toepassing.
Concurrentie was er tot een paar weken geleden niet. Inmiddels brengt Fliegl een eigen versie in deze nichemarkt.
De kettingen passen zich heel nauwkeurig aan de bodem aan.
Een Kelly voor Europa
De promotor van het Kelly-systeem in Europa is Nicolas Doyle in Zwitserland. Als zoon van een Australische boer is hij goed vertrouwd met de techniek ‘from Down Under’. Het lijkt voor hem geen probleem te zijn om dealers en klanten te overtuigen van de werking van deze eg; het is misschien ook precies de juiste tijd ervoor.
Inmiddels is Agri Bio-Solutions aangesteld als distributeur voor de Benelux (www.agribiosolutions.eu). Voor de Europese markt worden de kettingeggen geproduceerd door Maschinenfabrik Stolpen in Sachsen in Duitsland.
Met het etiket ‘Made in Germany’ zijn er vier werkbreedten: vier, zes, negen en twaalf meter. Een van de eerste dealers in Duitsland was Arneuba uit het Ertsgebergte, aan de Duits-Tsjechische grens. Daar komt ook onze 12-meter-testmachine vandaan. Op een veld in Sachsen-Anhalt hadden we koolzaadstoppels op te breken.
Kelly is snel gebruiksklaar
Uitgeklapt hebben de vier kettingen dus een ruitvorm. Middenvoor en -achter plus aan twee zijarmen zijn de circa 7,3 meter lange kettingen aan het dragende voertuig bevestigd, in een hoek van 45 graden met de bewerkingsrichting.
Dankzij die grote hoek kun je de slagen ook parallel aan de zaairichting eggen. De effectieve werkbreedte van de 12-meter-Kelly bedraagt 11,9 meter.
De voorste kettingen gooien de aarde naar binnen, de achterste naar buiten. Aangezien de rechter- en linkerkettingen aan de voorkant helemaal niet en achter maar een beetje overlappen, zijn onder het hoofdframe (dus aan de binnenkant van de ruit) twee deelkettingen opgehangen. Natuurlijk werken ook die schuin op de rijrichting.
Om te zorgen dat er een ruime overlapping plaatsvindt, zijn onder het draagframe twee deelkettingen aangebracht.
In het gebruik geleiden zijdelingse tastwielen aan de twee zijarmen, het middelste transportonderstel, een ‘hulponderstel’ achter en aan de voorkant de trekdissel de werktuigen in hun werkpositie.
Alle uit/inklapcilinders zijn in een sleufgat gemonteerd, zodat de framedelen zich aan het globale bodemcontour kunnen aanpassen.
Op de kopakker wordt de machine niet uitgetild, want in uitgeklapte vorm staat hij meteen in zijn werkpositie. Je kunt hem dus gewoon rondtrekken.
Voor krappe keer-manoeuvres kun je met de disselcilinder in elk geval de voorste kettingen optillen. En wanneer je de eg achteruit wilt duwen in veldhoeken, dan helpt het als je de achterste inklapcilinder iets omhoogtrekt. Met dat achteruitrijden moet je echter niet overdrijven.
Zware elementen op de Kelly diamant
Je hebt keuze uit zes verschillende kettingtypes. Op onze testmachine bestonden de kettingschakels uit schijven, feitelijk kleine schotels die niet bijzonder scherpe randen hebben. Bij Kelly heten deze schijven CL1.
Ze hebben een diameter van 328 millimeter en zijn gemaakt van gietstaal. Met een oog aan de buitenzijde en een bijpassende haak aan de binnenzijde grijpen de kettingschakels in elkaar, waarbij ze door een pen worden geborgd. De schijvenafstand bedraagt 16,3 centimeter.
Elke hoofdketting van onze testmachine had 45 schijfschakels, de kleine middenkettingen 14 schakels. Kelly geeft voor een set kettingen ongeveer 10.000 tot 15.000 hectare op – dat is behoorlijk.
Als alternatief zijn er de CL2-schakels. Een element daarvan bestaat uit een stalen schijf die tussen twee gietdelen is gebout. Zo kun je de schijf bij slijtage vrij gemakkelijk demonteren. Die schijf heeft scherpere randen en is zwaarder, zodat hij dieper en agressiever werkt.
De fabrikant geeft het gewicht op per meter ketting – let op, niet per meter werkbreedte – als 115 kilo. Onze CL1-elementen wogen ‘slechts’ 70 kilo per meter. Per element is dat ongeveer 11,2 kilo.
De afzonderlijke kettingschakels bestaan uit 11,2 kilo gietstaal.
De K4-schijvenketting zit qua eigenschappen tussen de CL1 en CL2 in. Met scherpe randen en een gewicht van 68 kg/m werken de schakels in een afstand van 16 centimeter.
Verder zijn er nog de W36-, de sterschijven- en de tandrolketting.
Kelly beschrijft ook nog de mogelijkheid om aan de voorste en achterste kettingophangingen verschillende kettingtypes te bevestigen.
In het algemeen geldt: als er een keer een element beschadigd raakt of een ketting breekt, dan kun je de betreffende afzonderlijke schakel vervangen. Da’s mooi.
Schroefveren zorgen voor de nodige kettingspanning. Indien nodig kan er worden nagesteld.
Onder spanning
Belangrijk voor een optimaal werkresultaat is de correcte kettingspanning. Daartoe is elke ketting voorzien van een schroefveermechanisme. Met een spindel stel je de kettingspanning in.
De fabrikant geeft als optimale instelwaarde 330 millimeter op de spindel. Aangezien je de ketting niet dagelijks hoeft te verstellen, is de handmatige verstelling geen punt.
In enorme lagers hangen de kettingen draaiend aan de spaninrichting.
Cruciaal is de parallelle uitlijning van het middenframe ten opzichte van de bodem. Ook moeten de kettingen een bepaalde afstand hebben.
Je kunt afstandsringen plaatsen op het spanmechanisme en de dieptebegrenzingskettingen aan de montageplaten. Als de eg bijvoorbeeld aardwallen opgooit, kun je met deze stelschroeven een fijn afstelling doen.
Een werkdiepteverstelling is er in de gebruikelijke zin niet. De werkzaamheid van de machine hangt af van de samenstelling van de ketting (gewicht, vorm enzovoorts). Op harde, droge grond kan het zijn dat de schijven niet volledig of niet gelijkmatig in de bodem trekken.
Het werkresultaat van de kettingeg is ultra-ondiep en bestrijkt het totale oppervlak; optimaal voor de eerste stoppelbewerking.
Positief verrast over de Kelly Diamond Harrow
We waren positief verrast door het werk-resultaat: heel ondiep en volledig dekkend.
Op grond van hun flexibiliteit passen de kettingen zich supergoed aan de bodemoneffenheden aan en ze egaliseren mooi. Dat konden we met name constateren bij rijpaden.
Zelfs in diepe sporen egden de schijven goed en trokken ze oneffenheden om. Een aantal koolzaadstoppels werd uit de bodem getild en op de oppervlakte gegooid. Bijna allemaal werden ze vlak onder het oppervlak afgeslagen.
Niet zelden versnipperden de kettingen koolzaadstengels. Daarbij werd het uitvalkoolzaad ingestoft.
Met de werksnelheid van 15 km/u trok onze 400pk-trekker moeiteloos over het veld. In de hoeken van het veld is de werkkwaliteit minder, enerzijds doordat de snelheid ontbreekt, maar ook doordat bij sterke stuuruitslag de schijven parallel aan de rijrichting gaan werken en zo niet meer over het hele oppervlak kunnen afsnijden.
Met een rijsnelheid tot aan 15 km/u scheren de kettingschakels de bodem af.
Lange wielbasis
Voor transport klapt de 12m-Kelly dubbel in: de armen zijn tweedelig. Om ervoor te zorgen dat de kettingen tijdens het transport niet slingeren en het overige verkeer in gevaar brengen, zijn er extra opbergsteunen.
Het achterste element van de eg – een ongeveer twee meter lang framedeel – wordt eveneens verticaal ingeklapt, zodat de machine korter wordt. Desondanks is de lengte 14,6 meter, dus met een sterke trekker ervoor kom je boven de toegestane totale lengte!
Het bedrijfsgewicht van een kleine 10,5 ton is vergelijkbaar met een korteschijveneg.
Als onderstel op de weg dient net als op het veld het middelste onderstel, en aan de achterkant het nalopende dubbele tastwiel, dat bij het rijden in bochten meestuurt.
Aan de achterkant van de machine zit een dubbel steunwiel, zowel op het veld als op de weg.
De machine ligt weliswaar stabiel en heeft een laag zwaartepunt, maar toch vraagt het verplaatsen enige voorzichtigheid. Vanwege de lange wielbasis moet je bochten niet te krap nemen.
Voor het inklappen heb je vier regelventielen nodig: eentje voor de disselcilinder, twee voor de inklapcilinders (zijarmen en het achterste uitstekende deel) plus eentje voor de overlappingskettingen in het midden.
Tastwielen aan de zijarmen geleiden de machine over de akker.
Technische gegevens van de Kelly Diamond Harrow
Frame: effectieve werkbreedte 11,90 m, framebreedte 12,95 m; banden onderstel 400/55-22.5, tastwiel 10.0/75-15.3.
Kettingen: 4 x 7,3m-kettingen met elk 45 schijf-elementen, 2 overlappingskettingen in het midden; kettingelementen van gietstaal (variant CL1), diameter 328 mm, schijvenafstand 16,3 cm; kettingspanning mechanisch door middel van schroefveren; optioneel 5 andere kettingtypes.
Afmetingen & gewichten: transportlengte 14,6 m, -breedte 3,0 m, -hoogte 4,0 m; bedrijfsgewicht 10,5 t; gewicht per schijf 11,2 kg (CL1); vereist trekvermogen vanaf 300 pk, werksnelheid tot 15 km/u.
De middelste overlappingskettingen worden hydraulisch in de werkpositie gebracht. De vier hoofdkettingen meteen al bij het uitklappen.
Onze conclusie over de Kelly Diamant
De Kelly-kettingeggen zouden wel eens snel een plek op de Europese markt kunnen gaan veroveren. De machinedemonstraties liepen goed.
We zullen deze 12-meter-machine waarschijnlijk echter met name in uitgestrekte gebieden gaan aantreffen.
De machine is simpel opgebouwd en gemakkelijk te bedienen: uitklappen, klaar en gaan.
De kettingen passen zich supermooi aan het bodemoppervlak aan, ze bewerken ultra-ondiep en pakken het volledige oppervlak. Het bewerkingsresultaat mag gezien worden.
Aftrekpunten zijn er voor de lengte van de machine en de hoge aanschafprijs.
+ ultra-ondiepe bewerking
+ bewerkt het volledige oppervlak
+ simpel te bedienen
– grote lengte
– hoge aanschafprijs
Lees meer Testrapporten in het Agri Trader Test Jaarboek.
In ingeklapte toestand is de lengte van de machine 14,6 meter. Bochten kun je maar beter ruim nemen.