John Deere is niet zuinig met de fabrieksopgaven als het gaat om de opbrengst en efficiëntie van haar nieuwe maaidorserserie. Of dat dorsvermogen en het lage verliesniveau in een veldtest ook wordt gehaald, dat gingen we uitproberen in de kennismaking met dit Amerikaanse ‘deer’.
De nieuwe X9-serie vormt nu de top van het maaidorserprogramma van John Deere.
De fabrieksopgaven van de grote maaidorser X9 van John Deere klinken veelbelovend: 100 ton tarwe per uur en dat bij een korrelverlies van minder dan 1 procent! Daarmee positioneert dit nieuwe ‘hert’ zich duidelijk boven de eerdere vlaggenschepen van de F-serie.
Meer specificaties werden er tijdens de Agritechnica echter nog niet bekend gemaakt. Dat veranderde tijdens het dorsseizoen 2020.
John Deere geeft voor de X9-maaidorserserie in tarwe een output van 100 ton per uur op – dat is nogal wat.
De nieuwe X9-serie bestaat uit twee modellen: de X9 1000 en 1100. De verschillen zitten voornamelijk in het vermogen van de motor, het volume van de graanbunker en de lossnelheid. Voor onze test hadden we de grote X9 1100 ter beschikking. Die mocht in een tarweveld laten zien wat hij kan.
Overeenkomsten tussen de X- en S-serie zijn er maar weinig. Bijna alle componenten zijn nieuw ontworpen en veranderd. We beginnen aan de voorkant van de maaidorser.
Brede invoer op de John Deere X9
Allereerst komt het oogstgoed op de elevator met vier kettingen (drie invoer-balken op een rij), opgehangen op een uitklapbare tussenbodem. De invoer heeft een kanaalbreedte van 1,72 meter; da’s groter dan bij de concurrentie.
De elevator is gemaakt op voorzetstukken tot 15 meter breedte. Het kanaal meet 1,72 meter.
Met een hefvermogen van 6.150 kilo moeten er 15 meter brede maaiborden of zelfs 18-rijige plukkers kunnen worden voorgespannen.
De elevator moet volgens John Deere probleemloos veldsnelheden tot 20 km/u aan kunnen. Standaard is er voor het maaibord een 110 kW sterke aansluiting. Voor wie meer dan dat nodig heeft, is er eentje met 260 kW en variabel toerental.
De volgwielen geleiden het maaibord tot een snijhoogte van 80 centimeter over elke glooing in het veld.
Zoals gewoonlijk zijn de schuinstand en de kantelhoeken van het voorzetstuk hydraulisch te bedienen met de joystick. Een mooie veiligheidsvoorziening is de automatische cilinderblokkering van de elevator. Zodra de chauffeur zijn stoel verlaat, wordt het hydraulische systeem vergrendeld – da’s goed.
Voor de veiligheid blokkeert de maaidorser automatisch de hefhydrauliek zodra de chauffeur zijn stoel verlaat.
Dubbelloops rotor in de John Deere X9
Na de elevator komt het oogstmateriaal bij een aanvoertrommel naar de rotors. Dankzij de V-vormige windingen in het midden verdeelt de trommel het oogstmateriaal gelijkmatig naar links en rechts over de rotors.
Aan de buitenzijde op de 440 millimeter grote opvoertrommel zijn acht vleugels aangebracht die het graan op de beide rotors schuiven. Geleideplaten aan de voorzijde van de rotor zorgen voor de van de S-serie bekende toevoer- c.q. omslaghoek van 270 graden.
Zoals uit het bovenstaande al blijkt, is de X9-maaidorser voorzien van twee rotors. Ze zijn elk 3,51 meter lang en hebben een diameter van 610 millimeter. Ter herinnering: de S-maaidorser heeft een enkele rotor van 760 millimeter doorsnede en die is een flink stuk korter.
De twee rotors zitten niet in het midden, maar excentrisch in hun behuizing. Zo wordt er in de korfzone krachtig gedorst en uitgedund, en aan de bovenzijde heeft het materiaal de ruimte om zich te positioneren en open te werken.
Het graan kan dan gemakkelijker naar buiten vliegen, zodat het in het onderste deel, waar zich de korven bevinden, kan worden uitgedorst. De rotors draaien bovendien van binnen naar buiten (tegengesteld) en voeren het oogstgoed zodoende van boven naar beneden langs de aan de buitenkant liggende dorskorven.
De dorskorven bestaan uit zes elementen die vrij gemakkelijk zijn te vervangen.
Het rotordesign werd overgenomen van de S-serie; het bestaat uit de drie segmenten toevoer, dorsen en scheiden. Het voorste deel is karakteristiek door zijn spiraalvorm, of beter gezegd helixvorm. Aansluitend volgt het 1,2 meter lange dorsgedeelte. Daarvoor zijn er zes korven aanwezig, die samen op een korfoppervlak van 1,6 m2 komen.
Het dorsgoed heeft de korven daarbij zo’n tweeëneenhalf keer gepasseerd, zodat je op een dorsoppervlak van 4 m2 komt.
Achter de rotors loopt een kleine uitwerptrommel. Ook die heeft een klein dorsdeel, met een oppervlak van 0,4 m2.
Voor het ontgranen zijn de twee voorste met losse platen afgesloten. Dankzij eenvoudige demontage van de zijplaten naar de rotors kun je snel bij de korven, om ze voor een ander gewas om te wisselen.
De afzonderlijke korfelementen zijn heel goed hanteerbaar, je kunt het dus in je eentje doen.
In het achterste deel van de rotors vind je de restkorrelscheiding. Daar zitten vingers – geplaatst in een helixvorm – aan de buitenkant. Het betreffende korfoppervlak is 3,6 m2. Anders dan in het voorste dorsdeel worden hier vingerkorven gebruikt en het oogstgoed draait in totaal zeven rondjes om de rotors. In totaal geeft dat een rotor-scheidingsoppervlak van 22,5 m2.
Het einde van het rotorkanaal wordt gevormd door een extra trommel. Diens taak is om de oogstresten door te geven naar de strohakselaar respectievelijk de zwadlegger. Die trommel heeft een diameter van 470 millimeter en is van peddelachtige gereedschappen voorzien. Ook die heeft een klein korfoppervlak gekregen, om echt nog de laatste korrels uit het materiaal te halen.
Alle korven van de rotors zijn natuurlijk standaard hydraulisch verstelbaar en hebben korfdemping.
De benodigde hydrauliekaansluitingen en stroomkabels worden met snelkoppelingen bevestigd.
John Deere X9 heeft groot zeefoppervlak
Als het gewas eenmaal goed is uitgedorst – sensoren achter de rotors controleren het verlies – dan gaat het verder naar de zeefkasten. Deze zijn 7 m2 groot (een topwaarde in de concurrentievergelijking) en worden door vier turbine-luchtaanjagers onder vuur genomen. Dat heeft John Deere onder andere veranderd ten opzichte van de S-serie.
Maar eerst vangt een terugvoerbodem het uitgedorste materiaal van de restkorrel-scheidingszone op en transporteert het naar voren op de zeefkast. Zo wordt er zeker gesteld dat al het graan het volledige zeefoppervlak doorloopt.
Onder de scheidingszone transporteert een terugvoerbodem het graan naar voren.
Het oogstgoed van het dorsgedeelte wordt via een voorbereidingsbodem naar een schuine bovenzeef gevoerd, die je als voorschoning kunt zien.
De bovenzeef verdeelt tenslotte al het uitgedorste materiaal via een geblazen valtrap over het zeefoppervlak. Op heuvelachtig terrein is er voor de zeefkast het Active Terrain Adjustment van John Deere.
Ook bekend van John Deere is de actieve retour. Via peddels op de nadorser wordt een nabehandeling gegeven, waarna het materiaal weer terug op de terugvoerbodem wordt gestort.
De actieve retour voert het gedorste graan naar de achterste terugvoerbodem.
In de retour- en korrelelevator aan de rechterkant van de machine zitten optioneel de Grain Quality-camera’s van John Deere. Die scannen de graankwaliteit en dankzij intelligente Combine Advisor-automatiseringssoftware (voorheen ICA2) worden alle dorscomponenten ingesteld.
Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van sensoren op de belasting van motor en rotor, en van de verliesscanner. Natuurlijk moet de chauffeur of de boer de testresultaten beoordelen om aan de hand daarvan de juiste beslissingen te kunnen nemen. Via een foutenanalyse past de X9 zich aan de beoordeling aan. Zo werkte het systeem ook al in de S700.
De Grain Sensor-camera’s zitten op de retour en op de elevator.
Hoge lossnelheid voor de X9
De X9 1100 heeft een graanbunker van 16.200 liter. De lossnelheid is 186 l/min – dat is behoorlijk. Derhalve zou een volle tank theoretisch binnen anderhalve minuut leeg zijn. De kleinere 1000-versie heeft een lossnelheid van 162 l/min.
De graanbunker is 16.200 liter groot. Onderin zie je de drie Active Yield-sensoren.
Fijn is het elektrisch verstelbare mondstuk van de losbuis. Daarmee kun je de wagen netjes vullen. De losbuis is er trouwens in vier verschillende lengtes.
In de graanbunker zelf vind je drie Active Yield-sensoren die continu de opbrengstsensoren kalibreren. Dat is essentieel voor een nauwkeurigere kartering en de verdere optimalisering van de bedrijfsvoering.
Je kunt snel en ongecompliceerd wisselen tussen zwadleggen en de hakselaar-functie. Daarvoor brengt een elektromotor het hakselaar-aggregaat in de juiste positie. De hakselaar (premium-versie) is uitgerust met 124 messen. Aan de machinekant is het contrames voorzien van 61 messen; het contrames kan eveneens elektrisch in vijf stappen worden versteld, gemakkelijk vanuit de cabine.
Niet alleen de vorm van de hakselaar-messen is nieuw. Dankzij hun hardere achterkant ontstaat er een zelfslijpend effect.
Bij nadere beschouwing valt het nieuwe oppervlak van de snijvlakken van de hakselaarmessen op. John Deere omschrijft dit als een golfbal-structuur. Daarmee moet de aerodynamica beter zijn en er vermogen worden bespaard.
Het sluitstuk van de maaidorser is de mechanische radiaalverdeler. In onze test onder deels winderige omstandigheden heeft hij het stro goed weten te verdelen over de 12,20 meter werkbreedte.
De stroverdeling van de radiaalverdeler was onder de testomstandigheden goed.
In de test reden we in een matig 10-tons-gewas 5,9 km/u; daarmee werd de X9 goed benut. Ons gemeten korrelverlies lag onder de 1 procent – dat is dus geen loze belofte van John Deere.
De beloofde 100 ton per uur hebben we echter niet gehaald; daarvoor ontbrak het ons ten eerste aan het juiste soort velden zonder veel koppakker, en ten tweede natuurlijk aan eigen routine.
Toch een kleine motor in de John Deere X9
In de concurrentievergelijking valt de X9 op door zijn kleine motor; de John Deere-zescilinder levert in de X9 1100 een maximaal vermogen van 700 pk. Voor het lossen wordt de motor nog een boost gegeven.
Met zijn cilinderinhoud van 13,6 liter komt hij op meer dan 50 pk per liter; dit zijn waarden waar de fabrikanten eigenlijk van terugkomen. John Deere benadrukt echter dat de ‘kleine’ motor volstaat doordat veel componenten van de maaidorser zijn geoptimaliseerd, zodat er zo weinig mogelijk vermogen verloren gaat.
Onder de motorkap schuilt de 13,6 liter grote DPS PowerTech PSS-zescilinder met een maximumvermogen van 700 pk.
Er is bewust afgezien van kettingaandrijving en nadrukkelijker gebruik gemaakt van riempoelies met grote diameter.
Al bij lage motortoerentallen is een hoog koppel beschikbaar en bij 1.400 toeren bereikt hij liefst 3.000 Nm, wat hij tot zo’n 1.600 toeren vasthoudt. Het nominaal toerental ligt op 1.900 toeren; hier zie je het laagtoerentalconcept.
Bij het verplaatsen over de weg loopt hij 40 km/u bij 1.700 toeren, heel goed. Ook de minder sterke X9 1000 heeft deze motor, maar zonder dubbele turbo en dan met 639 pk.
Voor het voldoen aan emissienorm Trap 5 is het volledige programma aan boord: DOC, DPF en SCR-katalysator. De dieseltank is 1.250 liter groot; volgens de fabrikant genoeg voor 14 uur.
Optioneel is een turbo-vulinstallatie leverbaar – vergelijkbaar met het onder druk tanken in de racerij – om de maaidorser zo snel mogelijk weer bedrijfsklaar te hebben. Via een externe pomp stroomt er dan 550 liter diesel per minuut de tank in.
Het radiateurpakket zit aan de zijkant van de X9. De ventilator keert automatisch om en blaast daarmee de zeef schoon.
De koelventilator kan overigens qua draairichting omkeren (voor schoonblazen) en heeft verstelbare vinnen, zodat hij koellucht naar behoefte levert. In totaliteit is de toegankelijkheid naar de diverse componenten zeer goed opgelost.
Je hebt op de dorser ook genoeg plaats voor onderhoud en schoonmaken.
Helemaal nieuw is de hydrostatische aandrijving van deze ‘100-tons-machine’. Onder de naam ProDrive XL worden twee hydromotoren gevoed door een hydrauliekpomp. Zo moet de X9 bij het wegrijden en in het voornaamste werkgebied tot zo’n 8 km/u het volledige koppel tot z’n beschikking hebben.
Beide pompen zijn daarbij volledig uitgesteld. Bij stijgende snelheid wordt er eentje vervolgens steeds verder teruggesteld.
De topsnelheid van de maaidorser kan vrij worden gekozen: 20, 25, 30 of 40 km/u. Al deze snelheidsniveaus zijn ook te realiseren met de John Deere-rupsonderstellen (verdere details van het onderstel hebben we al eerder beschreven in de test van de John Deere T670i).
Zelfs met de 610 millimeter brede rupsbanden blijft de X9 nog steeds onder een buitenbreedte van 3,50 meter. Overigens is er in deze maaidorserklasse een duidelijke trend naar het gebruik van rupsbanden. Dat is ook logisch bij een bedrijfsgewicht van meer dan 26 ton zonder voorzetstuk.
John Deere X9 heeft erg comfortabele cabine
Een sterk punt van veel John Deere machines is de cabine. Ook bij de X9 werden we niet teleurgesteld.
De nieuwe cabine is een echt highlight van de X9-serie. Hij is ruim, stil en comfortabel.
Hij is heel ruim, stil en duidelijk ingedeeld – gewoon een zeer moderne werkplek. Natuurlijk wordt in de X9 de bedieningsfilosofie van de S-serie en de nieuwe tractorgeneraties doorgezet.
De armleuning is uitstekend ingedeeld, evenals de terminal. Een mooie truc om ook echt stof- en lawaaivrij te kunnen werken: de cabinedeur trekt zichzelf vast! Een elektromotor vergrendelt hem strak. Je hoeft dus zelf geen kracht te zetten.
De bedieningsarmleuning plus rijhendel is al bekend van de S700-serie.
Een droom is ook de uitrusting van de Ultimate-uitvoering (de hoogste van vier uitrustingsvarianten). Die omvat onder andere een met leer bekleed stuur en leren stoelbekleding, inclusief ventilatie- en massagefuncties voor de chauffeur. Dan wil je toch helemaal niet meer uitstappen!
De Ultimate-uitvoering laat niets meer te wensen over. Met twee terminals kun je alles in de gaten houden. Daarbij komt het multimediasysteem met Apple CarPlay.
Flex-maaibord
Passend bij de X9-serie voor de bracht John Deere ook navenante voorzetstukken uit voor de beoogde output van 100 ton per uur. Naast het HDR-bandmaaibord met een maximale werkbreedte van 15,20 meter kwam ook de Draper HDX nieuw op de markt.
Onze X9 pakte aan de veldrand het nieuwe 12,2 meter brede HDX-drapermaaibord op.
Voor onze testmachine stond de 12,2 meter brede variant van de HDX aan de rand van het veld paraat; hij is leverbaar in breedten van 10,70 tot 13,70 meter.
Een bijzonderheid is het profiel van de dwarse transportbanden, dat met tussenranden dwarrelverliezen moet opvangen om ook die naar de dorsinrichting te voeren. Samen met de 1,2 meter brede transportbanden en de achterste schroefvijzels moet deze ‘draper’ met name goed geschikt zijn voor koolzaad.
John Deere heeft het nieuwe transportband-profiel laten patenteren. Het moet het graanverlies van het maaibord verminderen.
Een andere bijzonderheid is het hydraulisch gedempte knikscharnier van de zijdelen. Daarmee kan het driedelige maaibord c.q. de zijarmen veldcontouren volgen tot 2,6 meter omhoog of omlaag. De geleiding daarbij wordt gedaan door vier hoogtewielen die tot een snijhoogte van 80 centimeter kunnen werken, net als de elevator. Voor een gelijkmatigere afstand tussen de rol en het gewas is de kooirol tweedelig.
Technische gegevens John Deere X9 maaidorser
Motor & rijaandrijving: DPS PowerTech PSS, zescilinder, cilinderinhoud 13,6 l; max. vermogen 515 kW (700 pk), nominaal toerental 1.900 tpm; ProDrive XL-transmissie, topsnelheid 40 km/u.
Dorsen & scheiden: dubbele rotor met toevoertrommel; diameter 610 mm, lengte 3,51 m; totaal dorsoppervlak 5,2 m2; diameter uitworptrommel 470 mm.
De toevoertrommel heeft een diameter van 440 mm en verdeelt het oogstgoed over de twee rotors.
Schoning & strohakselaar: 2 terugvoer-bodems, 4 turbine-luchtaanjagers; boven- en onderzeef; totaal zeefoppervlak 7 m2; actieve retour op achterste terugvoerbodem; hakselaar met 124 messen.
Graanbunker: 16.200 l; lossnelheid 186 l/s.
Onze conclusie over de John Deere X9
John Deere begeeft zich met de nieuwe X9-maaidorserserie in een nieuw marktsegment. Het single-rotor-systeem in de S700 zat aan zijn max qua doorvoer. Daarom gaven de John Deere-technici de nieuwe generatie een dubbele rotor.
De korf- en zeefoppervlaktes hebben in vergelijking met de concurrentie topwaarden. Het in het veld gemeten graanverlies zat op waarden die goed overeenkwamen met de fabrieksopgave. Ook het dorsvermogen zag er veelbelovend uit.
Een highlight van deze serie is daarbij de cabine: groot, stil en zeer comfortabel. Op steile hellingen komt dit Amerikaanse hert wel aan zijn limieten.
Passend bij de invoering van de X9-serie zijn er ook nieuwe transportband-voorzetstukken met maximaal 15,20 meter werkbreedte. De FlexDraper HDX wist in de test te overtuigen.
+ groot zeef- en korfoppervlak
+ gebruiksvriendelijk in te stellen
+ zeer comfortabele cabine
+ bijpassende maaibord-keuze
– nog geen hellingcompensatie
Via het knikmechanisme met demping kunnen de zijarmen tot 2,6 meter wegdraaien.
De concurrentie: maaidorsers met dubbele rotor
John Deere X9 1100 |
New Holland CR 10.90 |
Fendt Ideal 9T |
|
| Motor | DPS PowerTech PSS | FPT Cursor 9 | MAN D3876 |
| Cilinderinhoud | 13,6 l | 15,9 l | 15,2 l |
| Nominaal vermogen | 450 kW (611 pk) | 470 kW (639 pk) | n.o. |
| Maximaal vermogen | 515 kW (700 pk) | 515 kW (700 pk) | 483 kW (647 pk) |
| Inhoud dieseltank | 1.250 l | 1.300 l | 1.500 l |
| Rijaandrijving | ProDrive XL, 40 km/u | 2 versn., 40 km/u | 2 versn., 40 km/u |
| Rotorlengte | 3,51 m | 2,64 m | 4,84 m |
| Rotordiameter | 610 mm | 559 mm | 600 mm |
| Totaal korfoppervlak | 5,2 m2 (1,60+3,60) | 3,06 m2 | 4,06 m2 (1,66+2,40) |
| Totaal zeefoppervlak | 7,0 m2 | 6,5 m2 | 5,4 m2 |
| Inhoud graanbunker | 16.200 l | 14.500 l | 17.100 l |
| Lossnelheid | 186 l/s | 142 l/s | 210 l/s, instelbaar |
| Min. buitenbreedte | 3,49 m (met 610mm-rupsbanden) | 3,48 m (met 610mm-rupsbanden) | 3,49 m (met 760mm-rupsbanden) |
| Leeggewicht | 26,0 t | 24,7 t (met rupsonderstel) | ca. 26 t |
Dit artikel is eerder verschenen in het Agri Trader Test Jaarboek – je kan die hier bestellen.