Op de SIMA van 2015 presenteerde Horsch voor het eerst zijn nieuwe rotoreg/zaaicombinatie aan het grote publiek. Tijdens het zaaien van zomergraan konden we de Express KR met zijn in eigen huis ontwikkelde rotoreg proberen.
Dat Horsch met een drie-punts aangebouwde zaaicombinatie met een eigen rotoreg bezig was, was al lang bekend. Op de SIMA 2015 was het dan zo ver: De Express 3 KR werd voor het eerst aan het grote publiek voorgesteld.
Zaaien met actief aangedreven werktuigen aan de voorkant is niet nieuw voor Horsch. In tegendeel. Maar resultaten uit het verleden bleken niet nauwkeurig genoeg meer voor het heden. Maar zaaicombinaties met rotoreggen, die waren eigenlijk altijd wel te vinden bij Horsch. Tot op de dag van vandaag is dat de Pronto KR met een Kuhn rotoreg.
Maar om de aanpak van het zaaien met actieve voorwerk-gereedschappen sterker te definiëren was er eigen inbreng nodig. Het resultaat mag gezien worden, zoals we in Noordwest Frankrijk merkten bij het zaaien van vlas en akkerbonen. Je leest het goed. We waren zo nieuwsgierig, dat we er 1.100 km voor hebben gereden om ons in Bayeux van de nieuwste ontwikkelingen op de hoogte te stellen. De serieproductie is overigens in juli 2015 gestart.
Geloofsbelijdenis met tien rotors
De Express 3 KR is er vooralsnog met een werkbreedte van 3 m. Het zaaitechnische deel wordt gedragen door een rotoreg met wals. De Kredo (Geloofs-belijdenis) zoals Horsch zijn rotoreg noemt werkt met 10 rotors.
Bij 1.000 tpm van de aandrijfas draaien die in standaard configuratie een eigen toerental van 313 tpm. Door een tandwielwissel kan de overbrenging veranderd worden zodat de rotors bij 1.000 tpm van de voedingsas 230 tpm draaien.
Om die tandwielen te verwisselen wordt het deksel aan de achterkant van de transmissiekast geopend. Daarna kunnen de tandwielen gewisseld worden. De optie om met een hendel over te schakelen was makkelijker geweest, maar de praktische waarde ervan zou beperkt zijn. De keuze tussen de toerentallen van de aftakas van de trekker is tegenwoordig voldoende. Als de rotorsnelheid daar iets hoger van wordt, is dat niet erg want tegenwoordig wordt er ook sneller gereden. Dat brengt de zaak weer in evenwicht.
De kuip van de zware rotoreg is van 8 mm dikke profielen en is gedeeltelijk gevuld met vloeibaar vet. Aan de onderkant ervan zitten tien rotors met hun lagering (kegelrollenlagers) vastgeschroefd. Ze zijn dus niet aan de kuip gelast. Dat maakt vervanging eenvoudiger.
Standaard zijn de tanden van de Kredo voorzien van een snelwisselsysteem dat met een klink en een borgpen werkt. Om de zaak te wisselen is er alleen een schroevendraaier nodig. Dat maakt het lossen eenvoudiger bij sterke vervuiling. Dan is het omzetten van slepen naar steken (of vervanging bij versleten tanden) een zaak van luttele minuten.
Flexibele aanbouw
De Horsch technici hebben de aan- en afbouw van de Express 3 KR Kredo goed doordacht. Naar gelang de lengte van de onderste hefarm van de trekker kan de afstand van de combinatie tot de trekker gevarieerd worden, en daardoor kan er wat gespeeld worden met de afstand tot de achterwielen en het zwaartepunt. Daarvoor zitten er aan de onderste bevestiging twee massieve gatenbalken die 8 verschillende montageopties toelaten.
Om die te veranderen moeten er aan elke kant twee schroeven los gemaakt worden en dan kunnen de gatenbalken naar voren of achteren geschoven worden.
Voor de bevestiging aan de topstang zijn er vijf posities in twee vlakken voorhanden. Zo hoeft de lengte van de topstang nooit veel versteld te worden. Bovendien hebben de mensen uit Schwandorf de zaaicombinatie een soort snelkoppeling tussen de zaaiunit en de rotoreg gegeven. Dat voor het geval als er langere tijd alleen met de eg gewerkt wordt.
Dan moeten er zes bouten aan het parallellogram tussen de eg en de zaaiunit losgemaakt worden. Twee daarvan zonder gereedschap aan de bovenste verstelspindel en schroefbouten die de unit aan de wals bevestigen. De twee hydraulische leidingen (voor de zaaidiepte bepaling) zijn net als de elektrische verbinding van snelkoppelingen voorzien.
De afbouw duurt max. 20 minuten. Voor afbouw wordt de zaaiunit gedragen door twee steunen die zijdelings in de drager onder de zaadtank worden geschoven. Om alleen met de eg te werken is het niet echt nodig om de combinatie te scheiden. Maar daarover later meer.
Tanden of trapeze
Op de akker wordt de Express 3 KR door de wals gedragen. De werkdiepten van de rotoreg wordt daarbij bepaald door twee gatenroosters.
De rij van tien gaten is genummerd, zodat het instellen niet scheef kan lopen. Vanwege de parallellogramgeleiding moet – bij goede instelling van de trekker topstang – de zaaidiepte en de schaardruk hetzelfde blijven.
Bij grote aanpassingen is het wel goed de zaaidiepte te controleren en na te gaan of de Kredo nog evenwijdig aan de bodem loopt of dat de hoek ervan ten opzichte van de trekker niet veranderd is. Als dat wel zo is, dan moet de instelling aan de topstang aangepast worden. Aan de zaaicombinatie zelf zijn er geen verdere aanpassingen nodig.
Bij de walsen heeft Horsch momenteel een keuze uit twee varianten. Er is een tandpackerwals met een diameter van 64 cm voor lichte- tot zware bodem en een trapezeringwals van ø 50 cm, voor een zware en kleverige bodem.
Om de positie ten opzichte van de opgezette precisie-zaaier te regelen en aan te passen aan de verschillende diameters zitten er aan de bovenste parallellogram- geleiding twee stelspindels (met de al genoemde snelwisselaars). De aanpassing is al voor de levering van de machine verricht, zodat de landbouwer de zaak hoogstens hoeft te controleren of bij te stellen.
De egaliseerbalk voor de wals wordt met twee tandlijsten in hoogte versteld. De borging gebeurt met steekbouten. De daarvoor benodigde 24 mm steeksleutel wordt door Horsch meegeleverd. Indien nodig is de hele balk ook naar onderen toe uit te nemen, maar dat zal slechts bij uitzondering nodig zijn, omdat hij erg ver naar boven kan.
Tweede generatie TurboDisc
In 2014 kregen alle Horsch schijvenzaaimachines de TurboDisc schijven van de tweede generatie. Die zitten dus op de Express 3 KR.
Door hun productie volgens de hydro forming methode, waarbij de schaardragers onder druk van een olie/watermengsel gevormd worden, kan de vorm en diameter over de hele lengte aan de optimaal berekende waardes voldoen. Dat vereenvoudigt de productie en vermindert het gewicht.
Optisch zijn de nieuwe dragers te herkennen aan de golfvormig afgeronde dragerprofielen. Voorheen waren die vierkant. Bij die wisseling van de wacht werden ook de binnenste afstrijkers verbeterd. Die moeten nu ook bij voortgaande slijtage beter werken.
Aanvullend is de zogenaamde uniformer, dat is de kunststofvinger die de snelheid van het zaaigoed in de zaaischaar moet verminderen, wat vlakker gemonteerd. Dat moet voorkomen dat hij organische resten mee trekt en moet bovendien de slijtage verminderen. De opbouw als dubbelschijfsschaar met nalopende diepte geleiding- aandrukrol is gebleven.
De rollen blijven ook bij laat zaaien gemonteerd. Als de grond erg vochtig en kleverig is, moet via de schaardruk, ook de aanligdruk op de aandrukrol verminderd worden, zodat de gas uitwisseling en afwatering ook na het zaaien gewaarborgd blijven.
Standaard zitten de harkelementen achter elke tweede zaaischaar. Ze passen zich samen met de scharen aan de bodemcontouren aan en dekken met hun twee tanden telkens twee rijen zaaigoed af. Door hun montage met eenvoudige schroefverbinding zijn ze snel te verwijderen, bijvoorbeeld voor het zaaien van fijn zaad of het werken op een lichte bodem waar het gevaar kan bestaan dat ze te diep in de bodem worden gedrukt.
Zoals eerder zijn de scharen per stuk met rubberelementen aan het frame verbonden. Daarbij hebben de langere dragers vanwege hun grotere hefboomwerking bredere rubbers dan hun kortere buren. Daardoor ontstaat een hoge voorspanning en blijft er een constante schaardruk gewaarborgd.
De Express 3 KR is er overigens alleen met een rijenafstand van 15 cm. Volgens Horsch moeten de nieuwe TurboDiscs tot 120 kg aan schaardruk kunnen opbrengen.
Voor de aanpassing van de schaardruk zijn er twee horizontale, van schaalverdeling voorziene, spindels. Dat is effectief en veel eenvoudiger dan een hydraulisch verstelsysteem. Als de schaardruk niet meer correct is, is dat in een handomdraai hersteld. Daarbij heeft de bediener door het fysieke contact een direct ‘gevoel’ met de scharen. Hij kan dan ter plekke bepalen of hij meer of minder druk wil hebben.
Hydraulische zaaddiepte
Voor de Express 3 KR hebben de technici een nieuwe zaaddiepteinstelling met twee zijdelingse hydraulische cilinders ontwikkeld. De slag daarvan –en dus de legdiepte- wordt begrensd door steekclips. Dankzij de verschillend gekleurde clips en de grafieken op de zaadtank boven in de buurt van de cilinders, moet iedereen direct de voor de gevraagde werkdiepte passende clips kunnen pakken. Echter, de indicaties op de stickers op onze testmachine weken nog teveel af van de werkelijke waardes.
Voor de serieproductie zullen er dus geen cm’s, maar gewoon numerieke waardes opgegeven worden. De cilinders worden aangestuurd met een dubbel werkende EHR, want ze hebben nog een tweede functie: de complete scharenbalk kan ermee gelift worden zodat de zaaischaren 5-10 cm boven de grond ‘zweven’. In deze positie doet dan alleen de rotoreg het werk.
Dat is praktisch als er bijvoorbeeld voorwerk op de kopakker gedaan moet worden of als er ploegvoren gevlakt moeten worden.
Voor wie de bodem vrijheid van de 3 KR zo nog te klein is, die kan de Express 3 KR nog over de topstang van de trekker nog wat koplastiger zetten. Voor wie geen last heeft van het extra gewicht en het beperkte zicht naar achter, die kan zo ook langere tijd alleen met de eg werken.
Elektrische dosering
Standaard heeft de Express 3 KR een elektrische doseur met uitschakelbare doseerwalsen. Die hebben een toerental van 15-150 tpm en ze worden aangestuurd via de bodem radar of snelheidsimpulsen van de trekker (of trekker GPS).
Bij het wisselen van de walsen zit de achter de zaadtank geplaatste verdelerkop wat in de weg. Het afdraaien gaat eenvoudig: in het afdraaimenu wordt de soort zaaigoed en de streefhoeveelheid ingevoerd. Welke doseerwals daarbij hoort moet helaas nog zelf uitgezocht worden.
Voor het afdraaien gestart wordt, moeten zoals gebruikelijk de cellen van de doseerwals voor gevuld worden. Daarna kan simpelweg de veer belaste klep onder de doseurs naar onderen toe geopend worden en de afdraaizak er onder worden gehangen. Die afdraaizak en weegschaal zullen standaard meegeleverd worden.
Als het afdraaimenu is gestart, kan de afdraaizak met een tuimelschakelaar vanuit de zaadcontainer gevuld en gewogen worden. Deze hoeveelheid hoeft dan alleen nog maar in de calculator ingevoerd worden. Klaar.
De software bepaalt zelfstandig het vereiste toerental van de doseerwals. Dat is tegenwoordig gangbaar.
aan de serieproductie zal Horsch het afdraaien nog vereenvoudigen doordat de veer belaste klep bij het inschuiven van de afdraaizak in zijn geleiderails/houder automatisch opent, en bij uitname weer sluit.
Zoals gezegd zit de verdelerkop achter de zaadtank. Vanwege zijn diepe plaatsing is dat niet hinderlijk bij het afvullen van achteren af uit Big Bags. Tegen een meerprijs van circa €2.000 levert Horsch een zaadkwantiteitscontrole voor alle 20 leidingen.
Bij het leggen van rijsporen zijn er maximaal 2 x 4 zaadleidingen te sluiten. De software regelt daarbij de aangevoerde hoeveelheid zaad.
Overigens: het dicht- en uitschakelen van de doseurs aan de kopakker geschiedt door middel van een ultrasoon sensor aan het parallellogram van de zaaier. Die herkent of de machine in arbeidspositie dan wel getild is. Als de erbij behorende techniek aanwezig is, dan kan de afschakeling ook per Section Control via GPS gebeuren.
De Express KR aan het werk
We testten de 3 KR tijdens het zaaien van vlas en akkerbonen in Normandië op lichte-en zware grond. De Express 3 KR liet daar een goede indruk achter.
Het vlakke leggen van het vlas met 6 kg duizendkorrelgewicht(!) en een uitbrenghoeveelheid van 109 kg/ha was nauwkeurig. Er lag geen zaaigoed op de akker.
We werkten zonder de harken op de zeer losse ondergrond. Moeilijker werd het bij het zaaien van de akkerbonen op leemhoudende, natte bodem. De extreme situatie was een te grote uitdaging voor de hark elementen.
Een zijdelings geknikte Exakthark was hier, om nog meer grond te bewegen, een goede optie geweest.
Landbouwer Thierry Lair is zeer te spreken over zijn Express 3 KR. “De geleiding van de scharen bevalt me beter dan bij mijn oude machine met parallellogram geleiding. Als de scharen daar slijtage vertoonden, liepen ze niet meer in hetzelfde spoor. Het systeem met de onderhoudsvrije rubber lagering bevalt me juist op zware grond beter”.
Hij is ook enthousiast over de geringe breedte van de scharen. “De dubbele schijven van mijn oude machine waren breder. Daarmee zat ik op kleverige bodem sneller tegen de grenzen aan als er aarde tegen de buitenkant van de schijven bleef plakken. Met de TurboDisc schijven kan ik langer doorrijden”.
De bediening van de Express 3 KR per ISOBUS of via de Horsch-E-Manager (Müller terminal) is helder. En natuurlijk is er een voordosering voor het inzaaien in de hoeken.
Meer wetenswaardigheden
Om de aandrijfas op te bergen is er een stevige houder. Tegen een meerprijs van ca. €1.500 levert Horsch 4 verstelbare spoorwoelers.
De turbine aandrijving is hydraulisch (oliecirculatie ca. 25 l/min). In de serieproductie wil Horsch een snellossysteem aanbieden dat met een slang op de verdelerkop wordt gekoppeld en het zaaigoed over de normale pneumatische weg uit de tank haalt.
Prima: In de zaadtank is een bergplaats voor zaaigoedzakken aangebracht. Dat is praktisch als er onderweg bijvoorbeeld verschillende soorten koolzaad uitgereden worden. Van de voorloopmarkeurs (ca. €1.300 meerprijs) is de ‘bite’ per excenterbouten te verstellen.
In de zaadtank gaat bijna 1.500 l. Links zit er een stofdicht, afsluitbaar opberg vak voor de afdraaizak, de weegschaal en het gereedschap. Alleen de sleeptanden zij optioneel te krijgen met hardmetalen bescherming. Per set van 2 x 10 tanden kost dat circa €450.
Technische gegevens
Rotoreg: gesloten kuip met tien rotors; tandensnelwissel standaard; overbrenging te veranderen door tandwielwissel; rotoreg en zaaier deelbaar (snelsluitingen).
Dosering: elektrische dosering met tot 5 verwisselbare doseerwalsen; 1-350 kg.ha uit te brengen bij 10 km/u; met snelleger; zaadstroombewaking optioneel.
Zaaien: 20 dubbele schijfscharen met 15 cm rij afstand, schaardruk tot 120 kg mech. verstelbaar; onderhoudsvrije schaarophanging; aflegdiepte hydraulisch instelbaar, scharenbalk in zijn geheel te heffen.
Aandrijving: PTO 1.000 tpm; 2 DW ventielen (zaaddiepte, markeurs) 1 DW voor de circulatie van de turbine.
Maten en gewichten: 3,0 m werkbreedte, 2,98 m transportbreedte, leeggewicht van af 3.100 kg.
Onze samenvatting
Met de Express 3 KR heeft Horsch nu een zware, maar eenvoudig te bedienen rotoreg/zaaicombinatie voor drie-puntsaanbouw is het programma.
De stuksgewijs aan de kuip geschroefde rotors zijn opvallend. Alle instellingen zijn direct en snel te doen.
De snelkoppelingen waarmee de Kredo tot solo werktuig te maken is bevielen goed. Het afdraaien gaat eenvoudig, maar de toegankelijkheid van de doseur zou nog wat beter kunnen.
De geheel uitneembare scharenbalk is praktisch.
Als derde wals optie hadden we, om de bodem voor te compacteren, graag een gummi ringwals met grote diameter voor op zandgrond gezien.
- De combinatie is compact
- De standaard tanden snelwissel
- De vanzelfsprekende bediening
- De snelkoppeling om de combi te delen
- Standaard ISOBUS compatibel
- Snelheidsimpulsen via grondradar of trekker of trekker GPS.
- Centrale afstrijkerverstelling op de wals voor klevende grond.
- Aanduiding van de doseerwalsen uit de gebruiksaanwijzing.