Horsch omschrijft haar Cruiser XL-serie als specialisten voor de ondiepe bodembewerking. Of de machines ook onder zware omstandigheden weten te overtuigen, konden we testen met de 12-meter-versie.
Met zijn werkbreedte van 12 meter is de Horsch Cruiser 12 XL niet alleen het topmodel van het merk zelf, maar momenteel zelfs de grootste veertand-fijncultivator op de markt.
Met de Cruiser XL begeeft Horsch zich op nieuw terrein. Het ultralage bodembewerken met tandenwerktuigen op kleine werkdiepte is immers een technische uitdaging.
Sinds een paar jaar neemt het belang van de veertand-fijncultivator echter weer toe. Hun trillende tanden maken de machines namelijk ware allrounders – van stoppelbewerking en het inwerken van tussengewas tot aan fijne zaaibedvoorbereiding. Er zitten daarbij natuurlijk grenzen aan de mogelijkheden door de geringe werkdiepte en de materiaaldoorvoer, zoals we in een eerder artikel al uitvoerig hebben besproken.
Bij de eerste stoppelbewerking na de tarwedors konden we een uitgebreidere indruk opdoen van de werking van de 12 meter brede machine, het vlaggenschip van de Horsch Cruiser XL-serie.
Met de beitelmessen voerden we de eerste stoppelbewerking op ongeveer 6 tot 7 centimeter door.
Even terzijde: het familiebedrijf Horsch heeft met de Cruiser 12 XL de momenteel grootste fijncultivator op de markt. Concurrenten hebben ofwel smallere machines (deels wel met meer balken) of veertandeggen in hun programma. In de concurrentietabel verderop in dit artikel hebben we daarom machines gekozen die nog het meest als alternatief voor de Cruiser 12 XL kunnen worden gezien.
Het werkresultaat was ondanks de harde bodemgesteldheid zeer behoorlijk.
Het basismodel van de Horsch Cruiser XL
Voor de aankoop van een cultivator wil je om te beginnen de basisspecificaties weten. Aan de hand daarvan wordt vaak al een oordeel voor of tegen een bepaalde machine geveld.
In het kort: de werkbreedte van onze testmachine bedraagt 12 meter. Op zes balken zitten in totaal 81 tanden. Hun onderlinge afstand op de balken is 90 centimeter, wat een strookafstand van 15 centimeter oplevert.
De afstand tussen de balken is telkens 70 centimeter, de framehoogte 60 centimeter.
In de testuitvoering is het gewicht van deze cultivator 13,98 ton, wat heel fors is – maar hij moet tenslotte ook onder droge omstandigheden goed in de bodem kunnen grijpen. Op het tractorvermogen moet men dan ook niet besparen. Volgens Horsch mogen trekkers van 500 pk en meer voor de Cruiser 12 XL worden gezet, daaronder wordt het krap. Dien ten gevolge vallen ook de aankoppelopties fors uit: Cat IV, een sleepoog of sleepkogel zijn de mogelijke alternatieven.
Ondanks de werkbreedte van twaalf meter blijft de Horsch-cultivator binnen de vereiste transportafmetingen, met een breedte van 2,98 meter en een hoogte van een kleine vier meter. Voor het veilige verplaatsen van boerderij naar het veld of naar het volgende perceel is er een groot gedimensioneerd onderstel met bandenmaat 445/65-22.5.
Het transportonderstel heeft als bandenmaat 445/65-22.5.
Zoals gebruikelijk bij bodembewerkingsmachines van deze breedte, wordt de ondersteuning voor een gelijkmatige dieptegeleiding en een rustige loop gedaan door behalve de pakkerwals achter ook de steunwielen voor. Rechts en links is er een dubbel steunwiel met bandenmaat 400/60-15.5 aanwezig.
Onderstel helemaal achteraan
Aangekomen op het veld klapt het vijfdelige frame in twee fasen uit. Dat kan met twee dubbelwerkende regelventielen bijna vanuit de cabine worden gedaan. Er moeten echter nog dikke borgplaten van het frame worden verwijderd; deze zitten erop tegen onbedoeld uitklappen tijdens het wegtransport. Een simpele en doeltreffende oplossing.
Verder moeten er twee afstandringen of clips van de hydraulische cilinders van het middendeel van de pakker worden verwijderd. Daarmee ligt de cultivator gefixeerd en voldoet hij aan de vereiste hoogte van maximaal 4,00 meter op de weg. De grondspeling bedraagt 20 centimeter.
Verder moeten er clips van de disselcilinder worden verwijderd. Die hebben tot doel de Cruiser XL in de transportstand horizontaal te stellen. De verdere procedure gaat hydraulisch.
Eerst wordt het regelventiel voor het 90 graden uitklappen bediend. De binnenste armen bewegen zich in een horizontale positie. Tegelijkertijd worden de pakker en de steunwielen automatisch in stelling gebracht. In feite voeren de middelste pakker en het transportonderstel een draaiende beweging uit en wisselen van plaats, zodat het onderstel volledig ingetrokken aan de bovenkant zit en de pakker de positie van het onderstel heeft ingenomen.
Horsch zelf noemt dit een ‘Schwenkfahrwerk’, wat we nog het best kunnen vertalen als ‘omdraaionderstel’.
Het transportonderstel heeft in de werkmodus geen functie meer, ook niet op de kopakker. Daarover echter later meer.
Tijdens het werk op het veld is dat onderstel niet nodig en dan draait het omhoog. De middelste pakkerwals neemt zijn plaats over.
Aansluitend wordt met het tweede regelventiel de procedure ‘180 graden uitklappen’ geactiveerd, en de beide zij-armen worden uitgevouwen. Voor het einde van deze procedure moet je langzaam vooruit rijden, om beschadigingen aan de pakker te vermijden; de pakker zou zich in de bodem kunnen vasthaken.
Tot slot wordt het regelventiel voor de buitenste armen kortstondig weer op druk gezet, zodat de drukreservoirs van de armen zich kunnen vullen. Daarna wordt het ventiel gewoon drukloos geschakeld.
Een manometer (beschermd geplaatst in de koker) geeft de druk op de zijarmen aan.
De bufferdruk zorgt er enerzijds voor dat de buitenste armsegmenten op druk staan, zodat de tanden van die segmenten beter in de bodem kunnen dringen. Anderzijds dient het voor het compenseren van ongelijke ondergrond.
Werkdiepteverstelling op de Horsch Cruiser XL
Voor de gewenste werkkwaliteit is de instelling van de hoogte van de machine essentieel. Zoals gebruikelijk bij de Horsch-cultivators met grote werkbreedten, is de werkdiepte aan te passen door het plaatsen van stelplaatjes (ook wel clips of shims genoemd) van verschillende diktes. Daarvoor is op de betreffende plekken een hele batterij stelplaatjes aanwezig.
In opgetilde toestand kun je ze aan de plunjerstang van de dieptecilinder klemmen. De chauffeur moet op in totaal negen plaatsen dezelfde kleurencombinatie van plaatjes monteren.
De werkdiepte moet de bediener instellen met behulp van stelplaatjes, aan de voorkant op de trekdissel en steunwielen en achter op de hydraulische cilinders van de naloopwals.
Aan de voorkant aan de dubbele steunwielen en de disselcilinder; aan de achterzijde de zes cilinders van de pakkerbediening. Aangezien je voor de diepteverstelling altijd stelplaatjes moet verwisselen, is een aanpassing tijdens het rijden niet mogelijk (bijvoorbeeld om de kopakker gemakkelijk kortstondig iets dieper te bewerken).
Horsch Cruiser XL heeft lange veertanden
Het eerste wat opvalt, is het ongewone design van de nieuwe Horsch-veertanden. De tweevoudige winding van de tand ligt daarbij voor de draagbalk, op dezelfde hoogte. Vervolgens loopt de tand over de balk heen. Zo kon de doorvoerhoogte (bij een gegeven framehoogte) 10 centimeter worden vergroot, van 60 naar 70 centimeter.
De tand loopt niet zoals gewoonlijk onder de balk naar achteren, maar wordt eroverheen geleid en voorgespannen.
De volgende bijzonderheid: de veertand is voorgespannen met behulp van een kunststof wig die direct aan de tandbevestiging is vastgebout.
Blik van voren op de vering van de tanden. Die staat naar voren op dezelfde hoogte als de dwarsbalk.
Dankzij de voorspanning is de drempelwaarde waarbij de tand gaat bewegen 150 kilo. Naar boven kan de tand ongeveer 20 centimeter uitwijken. Met deze drempelwaarde wordt volgens Horsch een betrouwbare werkdiepte tot 15 centimeter behaald. En juist bij zeer harde bodemomstandigheden drukt de tand goed in de bodem, zonder daarbij meteen al naar achteren uit te veren en uiteindelijk bij langdurige overbelasting te vervormen.
Mocht er dan toch een keer een tand moeten worden vervangen, dan zit er voor op het frame een montagesysteem waarmee het ontspannen en opspannen van de tanden gemakkelijk en snel is te doen. Voor de versies van de Cruiser met driepuntsmontage worden in de toekomst ook deze Horsch-veertanden gebruikt.
De montagebeugel helpt bij het vervangen van gebroken tanden.
Stabiel keren
De Cruiser XL (in 10- en 12-meterversie) heeft het van de beide Horsch-machines Joker 10/12 RT en Terrano 10/12 bekende omdraai-onderstel, waar we het al over hadden bij de in- en uitklap procedure. Daardoor gaat de Cruiser op de kopakker omhoog op de hele 12 meter brede pakkerwals achter en de grote, dubbele steunwielen aan de voorkant – het transportonderstel is alleen voor het rijden op de weg en heeft verder geen functie.
Op de kopakker steunt de Cruiser XL op de achterste pakkerwals en aan de voorkant op de dubbele steunwielen.
Dankzij deze kopakkerpositie van steunwielen en pakkerwals kan de chauffeur snel in het volgende spoor rijden, zonder bang te hoeven zijn voor wankelen van de machine. Andere cultivators worden vaak opgetild door het onderstel, waardoor met name brede machines sneller gaan kantelen.
De beide steunwiel-elementen zijn als geheel draaiend gelagerd, zodat ze op de kopakker mee kunnen sturen en niet gaan wringen. Ook in de werkstand sturen ze mee en volgen ze de bodem op passende wijze.
We hebben geen ‘wiebelen’ van de steunwielen geconstateerd tijdens het cultiveren – ze rolden mooi rustig. De pakkerwals wringt op de kopakker natuurlijk wel enigszins en er ontstaan daardoor dwarskrachten in de pakker en zijn ophanging.
Dubbele rol met hoekverstelling op de Horsch Cruiser XL
Zoals hierboven al genoemd, steunt de hele machine op de kopakker op de naloopwals en de frontsteunwielen. Naast zijn eigenlijke taak van bodemverdichting en naverkruimelen vervult de pakkerwals dus nog een tweede functie. Als wals is voor beide modellen van de fijncultivator uitsluitend de U-profielringwals ‘Double-RollPack’ beschikbaar, met een diameter van 550 millimeter.
De Double-RollPack-pakker is pendelend opgehangen. De voorste wals kan zich aanpassen aan oneffenheden.
De eigenschappen van deze pakker zijn de universele inzetbaarheid, het grote draagvermogen en het open profiel, dat kan dichtlopen met aarde en daarmee de bodem op een bijpassende wijze verdicht.
Nieuw aan de Double-RollPack van de Cruiser 12 XL is de pendelende ophanging. Daarmee kan de pakkerwals zich niet alleen qua diepte parallel aanpassen, maar ook aan de bodemtoestand. Voor de instelling hoef je alleen de aanslagen voor de voorste wals bepalen. Die kan bijvoorbeeld op dezelfde diepte c.q. niveau als de achterste wals lopen, of op licht terrein iets worden opgetild, om opduwen of wegzinken te voorkomen.
Met behulp van het gatensjabloon is de bovenste aanslag van de voorste rol in te stellen.
Bij de begrenzing naar boven is er een soortgelijke flexibiliteit: op harde bodem kan hij gemakkelijk naar boven uitwijken als er bijzonder grote brokken aarde of stenen langskomen.
Voor het walssegment en achter het tandenbed van de Cruiser draait een rij holle schijven. Die verdelen de door de tanden opgeworpen aarde, om het oppervlak voor de pakker te egaliseren. Daarbij werken ze alle naar het midden van de machine toe.
De egaliseringsschijven zijn in een rij opgesteld achter het tandenbed.
De rij schijven is direct aan de pakkerarm bevestigd – daarmee verandert de werkdiepte ervan samen met die van de wals. Als er correcties nodig zijn in verband met een hogere werksnelheid, werkdiepte en hoeveelheid of soort organisch materiaal, dan zitten er verstelzwengels op de ophanging – twee per walssegment.
Spadeschijven in het midden kunnen ook nog dwars op de rijrichting worden gezet. Die moeten de damvorming tegengaan. Alle schijven op de balk zijn afzonderlijk opgehangen en gelagerd in rubberblokken. Zo kunnen ze bij hindernissen naar achteren en opzij uitwijken.
Kartelschijven in het midden moeten zorgen voor een mooie overgang.
De Horsch Cruiser XL in de praktijk
De Cruiser XL liet op de stoppels een mooi bewerkingsresultaat zien. Aangezien het de afgelopen zomer extreem droog was en de bodem bij de stoppelbewerking uiterst hard was, konden we helaas alleen met de 50 millimeter dikke en gepantserde beitelmessen werken.
Normaal gesproken gebruikt men in de ‘normale jaren’ de 200 millimeter brede ganzevoeten voor de eerste bewerkingsstap. Daarboven heb je nog smalmessen in 80 en 100 millimeter breedte – optioneel ook gepantserd.
Naast de standaard schaarpunten/ kouterpunten zijn er nog andere punten en ook ganzevoetmessen te monteren.
Een werkdiepte van zes tot zeven centimeter konden de tanden en de beitelmessen goed aan – ze hielden de diepte vast en trokken goed in de bodem. We konden geen sterk uitwijken van de tanden constateren; dat was waarschijnlijk te danken aan de voorspanning, die in dit soort harde bodemomstandigheden zijn dienst bewijst.
In de zware omstandigheden bleek ook de meer dan 600 pk van de trekker op zijn plaats. Bij de hoogvermogende tractoren boven de 500 pk en met niet zelden een bedrijfsgewicht van 27 ton moet je wel het toelaatbare totaalgewicht van de combinatie (40 ton) in de gaten houden.
Voor het smeren zijn bijna 60 smeerpunten op het smeerschema aangegeven – overwegend aan het onderstel en op het vouwmechanisme. Hier zouden gegroepeerde smeernippelstrips fijn zijn. De tanden, de egaliseringsschijven en ook de walslagers zijn echter volledig onderhoudsvrij.
Technische gegevens van de Horsch Cruiser XL
Frame: formaat framebalken 100 x 100 mm; vijfdelig inklapbaar (twee dw-regelventielen); frame- hoogte 60 cm, 6 balken, onderlinge afstand 70 cm; twee dubbele steunwielen; diepteverstelling hydraulisch met stelplaatjes, maximale werkdiepte circa 15 cm.
Tanden: 81 veertanden, dikte 25 x 25 mm, voorspanning 150 kg, strookafstand 150 mm, beitelmessen 50, 80 of 100 mm, ganzevoetmessen.
Egaliseren & bodemverdichting: Double-RollPack-pakker, 550 mm, pendelend opgehangen; holle schijven, 460 mm.
Afmetingen & gewichten: transporthoogte 3,98 m, transportbreedte 3,00 m; gewicht 13,98 t, minimaal vereist trekvermogen 500 pk.
Mening uit de praktijk
Bedrijfsleider Hesse en chauffeur Silvio Frank van landbouw- coöperatie AGN zijn enthousiast over de oppervlakte-output.
Zeer goed werkresultaat, gemakkelijke bediening
Landbouwcoöperatie AGN GmbH uit Neuenheilingen exploiteert naast een 1.600 kilowatt grote biogasinstallatie een varkensstal met 1.500 dieren. Op het 3.100 hectare grote akkerland van de onderneming wordt voornamelijk wintertarwe, koolzaad, mais en brouwgerst verbouwd.
Sinds het voorjaar van 2018 wordt er een Horsch Cruiser 12 XL op de velden ingezet. De twaalf meter brede fijncultivator wordt niet alleen gebruikt voor de stoppel-bewerking na de oogst in de zomer/herfst, maar ook voor de zaaibedvoorbereiding. Na ruim een half jaar had de machine ongeveer 4.000 hectare bewerkt.
,,Het vermogen van de meer dan 600 pk sterke Challenger-rupstractor heb je voor de Cruiser 12 XL wel nodig, omdat anders de werksnelheid te laag wordt – die is minstens 12 tot 14 km/u. Wielmachines met minder vermogen kunnen dat niet aan. Bovendien is een rupsonderstel beter geschikt voor ons heuvelachtige terrein. Het werkresultaat van de Horsch Cruiser XL is super en ook over de oppervlakte-output zijn we zeer tevreden. Van onze chauffeurs horen we daarbij dat de hele machine gemakkelijk te bedienen is”, aldus bedrijfsleider Hesse.
,,Na 4.000 hectare zijn de gepantserde smalmessen nu versleten en moeten ze worden vervangen. We kiezen echter opnieuw voor de smalle versie en zullen geen ganzevoetmessen gebruiken. Op de kopakker kun je met de Challenger en Cruiser 12 XL vlot omkeren en het spoor-aan-spoor-rijden is mogelijk. Desondanks zien we af van deze strategie en laten er minstens een baan tussen. Zo staan er minder dwarskrachten op de cultivator respectievelijk de wals – dat ontziet het materiaal. Voor onze grote oppervlakten is dat geen probleem”, voegt Hesse toe.
Onze conclusie
Met de Cruiser 12 XL levert Horsch de momenteel grootste ondiepe veertand-cultivator, met zijn werkbreedte van 12 meter.
Het zal duidelijk zijn dat je voor zulke afmetingen flink wat vermogen nodig hebt; 500 pk of meer is aan te bevelen.
Uniek aan de Cruiser zijn ook de tanden. Enerzijds lopen ze over de balk heen – dat heeft een positief effect op de doorvoerhoogte – en anderzijds zijn ze voorgespannen, waardoor ze rustig en gelijkmatig in de bodem blijven.
De trekdissel is lang genoeg voor brede rupstractoren. Je kunt krap draaien.
Dankzij het ‘omdraai’-onderstel wordt de cultivator op de kopakker opgetild op de Double-RollPack-pakker en aan de voorkant op de enorme steunwielen. Snel draaien op de kopakker gaat daarom zonder te wankelen. De werkdiepte wordt aangepast met behulp van stelplaatjes (clips) op de hydraulische cilinders; dit zou in de toekomst beslist gemakkelijker kunnen.
- + hoge oppervlakte-output
- + tanden met voorspanning
- + grote doorvoer
- + veilige kopakker-stand
- + mechanische transportbeveiliging
- – slechts één walsvariant
- – diepteverstelling met stelplaatjes
De concurrentie: veertandcultivators & grote veertandeggen in de 12m-klasse
Horsch Cruiser 12 XL |
Güttler SuperMaxx 1200-7A |
Köckerling Allrounder profiline 1200 |
|
| Werkbreedte | 12,0 m | 12,0 m | 12,0 m |
| Framehoogte | 600 mm | 561 mm | 600 mm |
| Aantal balken | 6 | 7 | 4 |
| Balkafstand | 700 mm | n.o. | n.o. |
| Aantal tanden | 81 | 93 | 72 |
| Strookafstand | 15 cm | 13 cm | 16,6 cm |
| Tanddikte | 25 x 25 mm | 45 x 12 mm, met dubbele bladveer | 70 x 12 mm |
| Veertandvoorspanning | ja, 150 kg drempelwaarde | nee | nee |
| Max. werkdiepte | 15 cm | circa 15 cm | 15 cm |
| Nalopers | Double-RollPack-pakker | zonder | dubbele STS (dubbel U-profiel) |
| Bedrijfsgewicht | 13,98 t | 8,27 t | 8,65 t |
| Min. vereist vermogen | vanaf 500 pk | vanaf 330 pk | vanaf 300 pk |