Een op het eerste gezicht vreemde combinatie blijkt in het gebruik verrassend veel voordelen te hebben. Daarbij is de eigen inbreng van het jonge loonwerkbedrijf HPL Landtechnik bij de ontwikkeling en daadwerkelijke uitvoering van hun zelfgebouwde hakselaar met bunker behoorlijk indrukwekkend. Dit is de Claas Jaguar 9700 Terra XX.
Een unieke combinatie: voor hakselaar, achter bunkerrooier. Zo wordt er gewerkt met de Jaguar 9700 Terra XX van HPL Landtechnik uit Handewitt.
Het is een ‘gevaarlijke’ combinatie om tegelijk loonwerker en een enthousiast sleutelaar te zijn. Wat daarvan het resultaat is, zien we tegen de Duits-Deense grens op het loonwerkbedrijf Hruby Petersen – kortweg HPL Landtechnik.
De twee bedrijfsleiders Dierk Hruby en Hauke Petersen behoren namelijk tot bovengenoemde soort. De twee mannen hebben in recordtijd een voertuigmix van hakselaar en bietenrooier op de wielen gezet. We gingen ter plaatse uitzoeken hoe ze op deze woeste combinatie zijn gekomen en hoe ze dit technisch hebben uitgevoerd.
Noordelijke uitdaging
De twee collega’s Hruby en Petersen richtten in 2020 het loonwerkbedrijf HPL op. Toen al was het hun doel om boeren machines te kunnen bieden die specifiek passen bij de lokale omstandigheden. Bovendien is de markt qua gangbare machines al meer dan verzadigd.
,,Met de zoveelste giertank of hakseltransportwagen zal niemand de loonwerkbusiness hier opschudden’’, aldus Hauke Petersen. ,,Het was zaak om nieuwe strategieën en methodes te vinden voor de huidige eisen aan moderne landbouw, en die aan klanten te kunnen aanbieden. Onze streek bestaat vooral uit melkveehouderijen. Dat wil zeggen: hoofdzakelijk weilanden en mais.’’
Met de eisen die de oogstketen stelt, waaronder tijdsdruk, de veiligheid in het wegverkeer en bodemvriendelijkheid op kwetsbare velden, ontstond al snel het idee voor een hakselaar met bunker.
Zo’n soort machine is weliswaar te vinden in het programma van enkele fabrikanten en ook Claas had ooit een Jaguar Field Shuttle in het assortiment, maar voor HPL zat het juiste systeem er niet bij.
De hakselaar moest tijdens het werken kunnen aftanken en om de bodem te ontzien in hondengang kunnen rijden, zoals een bietenrooier.
En zo lag het voor de hand om de achterkant van een bunkerrooier achter een hakselaar te monteren – in plaats van een hakselmachine in een bietenrooier te plaatsen. De Jaguar 9700 Terra XX van HPL was geboren.
In de bunker past 40 kuub gehakseld materiaal.
Van 970 naar 9700 Terra XX
In een recordtijd van amper zes maanden werd van een Jaguar 970 de Jaguar 9700 Terra XX gemaakt.
In het voorjaar van 2020 kwam de jonge gebruikte Claas (bouwjaar 2016) bij HPL op het bedrijf, en voor de maiscampagne in de herfst verliet hij al in zijn nieuwe vorm de werkplaats en ging hij de maisrijen te lijf – helemaal legaal met TÜV-keuring en geregistreerd als zelfrijdend werktuig.
HPL heeft aan motor, hakselsysteem en verdere componenten van de Jaguar niks veranderd.
De lichtgroene hakselaar is ondanks de ontbrekende achteras nog goed te herkennen, maar bij de bietenrooier ligt de zaak anders. Enige jaren geleden kwamen in deze bunker nog de gerooide suikerbieten van een Holmer Terra Dos T2 terecht. Nu mag de circa 25 jaar oude Holmer-machine volledig gestript en omgebouwd een tweede leven beginnen achter de Claas-hakselaar.
Hauke Petersen is niet alleen chauffeur, maar ook mede oprichter van het loonwerkbedrijf.
Mais in plaats van bieten voor de Claas Jaguar 9700 Terra XX
Hoewel de Holmer-bunker er niet naar uit ziet, heeft HPL veel componenten van de donormachine hergebruikt. Daartoe behoren de assen met dikke banden, het inwendige van de bunker en het knikgewricht en andere componentgroepen van het onderstel.
Er ging natuurlijk wel een dosis denkwerk zitten in de ombouw van de bunker naar de eisen die mais en gras stellen. Op sommige punten mist ook nog wel wat finesse.
De bunker heeft een inhoud van 40 kuub.
Voor het rijden op de weg schuiven de zijwanden 70 centimeter omlaag, zodat hij voldoet aan de wettelijk maximale hoogte van vier meter.
Bij de bietenrooier volstond een open rooster nog als wandmateriaal, nu is de bunker van dichte plaat gemaakt. Alleen aan de voorkant is er een doorzichtig rooster voor het overzicht van de chauffeur.
Een grote uitdaging voor HPL was het afdichten van de transportbanden. Bij de bietenrooier wilde men nog dat zoveel mogelijk ongewenst materiaal, bijvoorbeeld aarde en stenen, de laadbak verliet; er werd dus open gebouwd. Nu wil men alles natuurlijk juist zo dicht mogelijk houden, om het gehakselde materiaal niet over het veld te verstrooien.
Verder zijn de transportbanden in lengterichting en dwarsrichting origineel van de Terra Dos overgenomen, alleen de losband komt van de Holmer Multibunker en werd door HPL van een ander eindstuk voorzien.
Technisch raffinement
Om de bunkerwagen met de Jaguar te kunnen verbinden, liet HPL de achteras van de Jaguar weg en monteerde in plaats daarvan een enorme draagarm.
De sturende achteras is niet meer nodig, want het onderstel van de bunker dient als het ware als een naar achteren verlegde achteras.
De bunkerwagen en de Jaguar zijn via een enorme draagbalk met elkaar verboden.
Daartussen, om precies te zijn onder de hakselaar, is een knikscharnier gemonteerd. Daarmee en met de sturende assen van de bunker gaat de de 9700 Terra XX de bocht om.
Een klein minpuntje: ondanks besturing op alle wielen en het knikscharnier is de Jaguar (niet geheel onverwacht) niet meer zo wendbaar als in zijn originele vorm.
Dankzij de sturende assen kan de bunkerwagen ook verzet ten opzichte van de voorwagen rijden, in zowel linkse als rechtse hondengang. Dat is zelfs tijdens het aftanken mogelijk.
Tijdens het hakselen kan de bunker in hondengang achter de Jaguar aan lopen.
Samen met de dikke sloffen van het bunkeronderstel en van de Jaguar is deze kolos heel bodemvriendelijk. De afvoerwagens laten op het veld diepere sporen achter dan de 9700 Terra XX.
Zelfs voor het rijden op dwarshellingen – en die zijn er ook in dit meest noordelijke puntje van Duitsland – heeft deze zelfgebouwde machine iets aan boord. Via sensoren wordt de hellingshoek gemeten en het scharnier tussen hakselaar en bunker plus de voorste bunker-as sturen tegen de helling op.
Bovendien is de bunker voor en achter pendelend opgehangen.
Op een dwarshelling zorgen hydraulische cilinders ervoor dat de schuinstand wordt gecompenseerd. Daardoor wordt het gevaar van omvallen geminimaliseerd.
HPL heeft daarvoor heel slim het oude knikscharnier van de Terra Dos gebruikt. De bunkerwagen wordt ook niet simpelweg achter de hakselaar aan gesleept, maar hij heeft zelf hydraulische aandrijving. Voor de voeding daarvan gebruikte HPL de boord-hydrauliek van de hakselaar.
Het aandrijfvermogen kan traploos worden gevarieerd door middel van de oliedoorstroom. Verder hebben de twee assen sper-differentiëlen.
Bochten rijden gebeurt met een knikdissel en vierwielbesturing.
Vol en weg ermee
De hakselaar vult continu de bunker, natuurlijk ook wanneer er geen afvoerwagen klaar staat. Zodra er een wagen naast de losband komt rijden, wordt er overgeladen; het hakselen zelf gaat zonder te stoppen verder.
De uitwerpbuis van de hakselaar zwenkt bij het overladen niet naar de hakselwagen; de chauffeur van de hakselaar concentreert zich namelijk volledig op de transportbanden.
Met dit zelfgebouwde hakselaar-bunkerrooier-systeem slaat loonwerkbedrijf HPL meerdere vliegen in één klap. ,,Ten eerste sparen we door de bunker een complete afvoercombinatie uit’’, aldus Hauke Petersen, die tijdens ons bezoek de kolos bestuurde.
,,In mais is een afvoercombinatie nu in ongeveer twee minuten volgeladen. Als hij gewoon met een losbuis zou worden geladen, dan zou hij er veel langer naast of achter moeten rijden. Daarom is de afvoerchauffeur nu weer sneller op weg naar de kuil. De trekker en hakselwagen hoeven minder over het veld te rijden.’’
Tijdens het hakselen kan een afvoercombinatie aanmeren en zeer snel worden volgeladen.
Dat spaart enorm veel tijd.
Ten tweede bespaar je bij het hakselen van een veld kostbare tijd. ,,Hier vult de hakselaar probleemloos zichzelf en lost hij op een geschikte plek zijn inhoud op een afvoerwagen. De tractoren blijven schoon, ook doordat het hakselmateriaal niet meer meters door de lucht vliegt. Omwonenden zijn blij met de schone wegen’’, legt Hauke ons uit.
Verder kan hij bevestigen dat de afvoerchauffeurs ‘s avonds minder vermoeid uit hun trekkers stappen. Alleen de hakselaarchauffeur – in ons geval dus Hauke Petersen – heeft juist meer te doen.
Op de kuil gaat deze Leitwolf ‘maisrups’ professioneel en met voldoende duwkracht te werk.
Interessant gaat het er ook aan toe op de kuil. Daar verricht een Prinoth Leitwolf zijn diensten. Hij is uitgerust met rubberen rupsbanden en een omgebouwde kuilverdeler van Reck, en verdicht het aankomende oogstmateriaal.
Alles onder controle op de Claas Jaguar 9700 Terra XX
In de cabine van de Jaguar 9700 Terra XX heb je een extra bedieningselement op de linker armleuning. Hier zitten alle nieuwe functies van de bunker op knoppen en een joystick.
Dat kunnen rijstrategieën zijn, het in- of uitklappen van de losband of de activering ervan.
Met een bedieningspaneel op de linker armleuning is de bunkerwagen te regelen.
Aan de rechterkant bleef vrijwel alles bij het oude. Er is alleen een kleine monitor voor het in de gaten houden van de drie transportbanden geplaatst.
Er is zelfs een vulautomaat aan boord. Zo start bijvoorbeeld bij het overladen eerst de schuine opvoerband voordat de twee andere gaan draaien.
Als de middelste ketting teveel kracht registreert, dan schakelt de in lengterichting lopende opvoerband uit. Voor de hele aansturing kreeg HPL ondersteuning van bevriende sleutelaars.
Een extra terminal helpt bij het overladen.
Ondanks de grotere vermogensafname van de MAN-V8 van de Jaguar 970 door de aangekoppelde bunker die hij moet aandrijven, is het verbruik amper hoger dan bij een standaard-hakselaar van deze orde van grootte.
,,Doordat we dankzij de Holmer-bunker een extra afvoercombinatie in de hakselketen uitsparen, zitten we over de hele keten beschouwd duidelijk gunstiger’’, rondt Petersen af.
Zij het door de voordelen van de brede bandenmaten en de hondengang voor het ontzien van de bodem, of door het uitsparen van een afvoercombinatie: met deze speciale machine zou de jonge agrarische onderneming HPL best eens een aantal boeren kunnen overtuigen.
Meer van dit soort artikelen vind je in het Agri Trader Test Jaarboek.