Op de dam bij – Tractorenhandel Exloo

Leestijd: 6 minuten

Verzamelen voor de heb

 

Ze staat achteraan op het terrein van Tractorenhandel Exloo, maar ze springen ogenblikkelijk in het oog als je de dam op rijdt: de collectie John Deere-trekkers van Klaas Oord. Twee rijen dik, twee verdiepingen hoog met alleen maar groene machines. Je zou bijna vergeten dat er ook nog tractoren voor de handel staan…

De gewone tractoren die vooraan staan op het terrein van Tractorenhandel Exloo in Tweede Exloërmond zijn ‘werk’. De klassieke John Deeres achteraan onder de overkapping vormen de passie van Klaas Oord. Het is een bijzondere verzameling, want Oord specialiseerde zich in de John Deere-machines die kort na de Tweede Wereldoorlog in het kader van de Marshallhulp werden geïmporteerd. Een stuk of veertig heeft Oord er nu.

“Met die specialisatie heb ik het mezelf niet gemakkelijk gemaakt”, weet Oord. “Maar juist dat vind ik er wel zo interessant aan. Als ik iets vind, is het ook echt bijzonder. En dat is de sport eraan, daar zit de uitdaging.”

Oord werd door een overbuurman aangestoken met het oldtimervirus. Die buurman had toevallig een John Deere staan en zo kwam ook Oord bij dat merk terecht. Hij kocht een oude JD, knapte die op en verkocht ‘m weer. “Het ging van kwaad tot erger, totdat ik bij die speciale categorie terecht kwam: die tractoren die door de Marshallhulp naar Europa kwamen, en in het bijzonder naar Nederland. Ze hebben een verhaal. Juist dat vind ik er zo interessant aan. Door het verhaal achter de machine komen ze tot leven. Die machines zijn hier sinds de Tweede Wereldoorlog heen gekomen met een reden. Daarom vind ik import van machines uit die periode uit de Verenigde Staten niet zo interessant.”

Marshallplan

Even terug in de geschiedenis: het Marshallplan was een materieel hulpplan, dat in 1947 werd gelanceerd door de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George Marshall. De hulp bestond tussen 1948 en 1952 concreet uit geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen die vanuit de Verenigde Staten naar Europa kwamen om de economie te stimuleren en de wederopbouw te ondersteunen. Nederland kreeg relatief een groot percentage van de circa 12,4 miljard dollar die de Verenigde Staten te besteden hadden en gebruikte de hulp vooral voor herstel van oorlogsschade en voor inkoop van graan, katoen, tractoren en andere landbouwmachines.

“Veel van de Amerikaanse machines die naar Europa kwamen, kwamen binnen in de haven van Rotterdam”, weet Oord. “Een deel ging verder Europa in, maar een groot deel bleef ook in Nederland. Veel machines zijn verloren gegaan, maar er zijn er ook die tientallen jaren bij de eerste eigenaar of diens kinderen bleven.”

Juist in die machines van Nederlandse herkomst is Oord geïnteresseerd. En in de accessoires, zoals de reclameborden en – jawel – fietsen, al stammen die uit de jaren zeventig. Wie in die tijd een John Deere bestelde, kreeg er een fiets bij. Altijd handig. Oord heeft twee van zulke John Deere-fietsen.

Unieke verhalen bij Tractorenhandel Exloo

Van alles wat hij heeft staan, kent Oord de herkomst en de geschiedenis. Hij wijst op een John Deere type A uit 1948. “Deze heb ik nog niet zo lang. Hij staat er nog bij zoals hij is weggekomen uit Puttershoek, waar hij destijds nieuw in gebruik is genomen. Ik denk dat ik ‘m zo laat zoals ie is, want restaureren zou zonde zijn.”

Een andere JD-A die er staat werd op 25 mei 1948 afgeleverd bij de familie Van der Ploeg in Nieuwolda. In de jaren 80 is de machine een keer opgeknapt. De type B die ernaast staat, was decennialang in bedrijf bij de Giethoornse ontginningsmaatschappij.

Hoe die machines dan bij Oord terecht komen? Dat varieert. “Soms komen mensen zelf als ze – vaak via via – hebben gehoord dat ik deze machines verzamel, vaak weet ik ook zelf wel – ook via via – waar ze staan. Dan is het een kwestie van op het goede moment komen. Soms duurt het even voordat mensen tot verkoop overgaan. Als een machine al zeventig jaar in bezit is, twee of drie generaties lang, zijn mensen daaraan gehecht. Er zitten herinneringen en familiegeschiedenissen aan vast. Maar er komt een keer een moment dat ze er afstand van doen en dan wil ik vooraan staan. Veel is dus een kwestie van netwerk en vooral geduld.”

Soms gebeurt het ook niet. Oord vertelt het verhaal van een hoogbejaarde man die een A en een B uit het Marshalltijdperk had staan. Oord had al een paar keer contact gehad en zijn belangstelling laten blijken. “Toen die meneer overleed kwamen de machines bij het oud ijzer terecht. Dat had hij zo in zijn testament laten opnemen. Een ander mocht er geen plezier van hebben. Heel jammer.”

Vreemde eenden

Soms fietst er een vreemde machine tussendoor. Zoals een John Deere G uit 1938. Die is dus tien jaar te oud. “Die komt nog uit de beginperiode van de verzameling. Mooie machine, maar hij past niet in de collectie. Die mag dus wel weg als ik er de juiste prijs voor krijg.”

Een ander apart geval is een machine uit Frankrijk, met een vreemd vierkant hok als cabine. Oord moest er hemel en aarde voor bewegen en heel veel geduld hebben om die machine te krijgen. “Het heeft vijftien jaar geduurd”, vertelt hij grinnikend, bij een bakkie koffie. “Ik hoorde dat die machine er stond, bij de eerste eigenaar, en ben naar de man toe gegaan. Maar die ontkende ten stelligste dat hij ‘m had. ‘Ik heb geen John Deere!’ Dan heeft het geen zin om je voet tussen de deur te zetten en aan te dringen, want dan weet je zeker dat je niks krijgt. Ik heb wel steeds contact gehouden met die man. Gewoon af en toe eens vragen hoe het gaat. Een paar jaar later gaf hij toe dat hij ‘m inderdaad wel had, maar toen duurde het nog een hele poos voordat ik ‘m mocht zien. Uiteindelijk bleek dat hij er drie had, waarvan dit er één is. Er zijn nog miljoenen liters water door de zee gegaan voordat ik deze machine mocht kopen.”

Handel

Dat we op de dam zijn bij Tractorenhandel Exloo voor een verhaal over machines die niet voor de handel zijn, is best raar. “Ik verzamel voor de heb”, zegt Oord. “Mijn verzameling is geen handel, op een paar uitzonderingen na. De handel zit in de gewone trekkers, vaak wel tussen de tien en dertig jaar oud. Zoals een John Deere 7710 uit 2002. Dat is ook alweer bijna twintig jaar oud hè! Die is net verkocht aan een loonwerker die het ook gewoon leuk vindt om zo’n wat oudere machine te hebben. Youngtimers. Ik voel er geen bijzondere band mee en dat is wel een voorwaarde voor handel.”

Of zijn eigen collectie ooit beschikbaar komt voor de handel? Klaas Oord trekt er een vies gezicht bij. “Tja, er komt een tijd dat ik er niet meer ben. En misschien komt er onverhoopt al eerder een moment dat ik mijn verzameling niet kan houden. Ik weet nog niet wat er dan gebeurt. Er zullen heus wel liefhebbers voor zijn, maar ik weet ook dat die er steeds minder zijn. Mijn generatie heeft meer met spul uit de jaren zeventig en tachtig: materiaal uit onze jeugd. Dat is ook ruimschoots op de markt. Maar zover is het nog lang niet. Ik hoop dat ik nog lang van mijn dierbare oudjes kan genieten.”

Op de dam bij:
Tractorenhandel Exloo
Zuiderkijl 4
9571 TC  TWEEDE EXLOËRMOND
tel: +31(0)654778340
www.tractorhandelexloo.nl