De oogst op rolletjes
De kunst van goede aardappels is niet alleen om de juiste rassen op de juiste plaats te zetten, zodat ze lekker kunnen groeien, maar ook om ze weer uit de grond te peuteren. Goede rollers in de aardappelrooier hebben, is van essentieel belang. Als rollers kapot gaan, verlies je aardappels en dat is natuurlijk niet te bedoeling.
Zo’n 140 hectare aardappels heeft de maatschap van Rick Stegeman en zijn ouders. Ongeveer de helft pootaardappelen en de helft voor consumptie. Het is nu nog relatief rustig bij het akkerbouwbedrijf in Biddinghuizen, maar de tijd van poten komt eraan. “We hebben verschillende rassen, poot- en tafelaardappels, vroege en wat latere”, vertelt Stegeman. “Het is van belang dat de juiste soort op de juiste plaats wordt gezet. Je hebt niet altijd in de hand wat voor grond je hebt. Wij hebben bijvoorbeeld redelijk veel huurgrond, in de omgeving Biddinghuizen, maar ook iets verder weg.” Als de aardappels gepoot zijn, zijn bemesting en ziekte-bestrijding de grootste uitdagingen. Als de knolletjes mooi groeien en het er lekker veel zijn komt tegen eind juli de aardappelrooier uit de schuur om het spul te oogsten. Op de zware klei van de Flevopolder moeten de 26 rollers van de vier-rijige AVR Puma van de familie Stegeman hard werken, zeker als het nat is.
Rollers essentieel
Voorin de rooier zitten rollers die het loof van de aardappels trekken. Verder achterin zitten rollers – gladde en met een spiraal – die langs elkaar draaien en daarmee de grond van de aardappels schudden. “De rollers zijn essentieel voor de oogst”, meent Rick Stegeman. “Als een roller kapot gaat, kunnen de aardappels er tussendoor vallen. Wij hebben hier in de polder het voordeel dat er minder stenen en stronken in de grond zitten dan op de oude grond, maar op één perceel is vroeger – toen het nog Zuiderzee was – eens puin gestort. Daar komen nog wel eens stukken steen en dakpannen en dergelijke naar boven en die slaan het rubber van de rollers kapot. Het gebeurt ook dat er loof om een roller draait, waardoor die vastloopt en kapot gaat. Daar doe je niks aan, dat is gewoon pech. Als je secuur rijdt en goed schoonmaakt tussendoor, heb je minder schade.”
Klanten zijn altijd welkom
“Ieder jaar zijn er wel een paar rollen die gereviseerd en vervangen moeten worden.” Dat is het moment waarop Stegeman in de auto stapt en naar René Cobussen in Horssen rijdt. Bij voorkeur ’s avonds, want naast het werk in het familiebedrijf, heeft Stegeman ook nog een paar dagen per week een baan elders. Bij Roller Repair worden beschadigde of versleten axiaal- en loofrollers gerepareerd of gereviseerd, zodat de oogst – letterlijk – weer op rolletjes loopt. Dat Stegeman ’s avonds komt, is geen probleem voor Cobussen. “Klanten kunnen desnoods op zondag bij ons terecht”, vertelt hij. “Er is altijd haast bij. Het werk is nooit van te voren te plannen. Rollen gaan altijd kapot op het meest ongelukkige moment, middenin de oogstperiode.”
Uit de hand gelopen hobby
Voor René Cobussen is Roller Repair een uit de hand gelopen hobby. Als loonwerker rooit hij zelf aardappelen en liep hij aan tegen het feit dat de axiaal- en loofrollen van de machine sleten. Om kosten en tijd te besparen begon hij die rollen zelf te repareren. “Aanvankelijk alleen voor eigen gebruik. Het was in het begin even uitzoeken wat werkte en wat niet. Oud en nieuw rubber door elkaar, werkt bijvoorbeeld niet. Dan is het beter om alles eraf te halen, nieuwe primer erop te doen en nieuw rubber op de oude buizen aan te brengen”, vertelt Cobussen in zijn werkplaats in Horssen. “Er zijn geen machines voor, dus die hebben we zelf ontwikkeld. Steeds vaker vroegen anderen of we voor hen ook rollen konden repareren. Toen we tegen een autoclaaf aanliepen – een oven om rubber te vulkaniseren – werd het steeds professioneler. Ik was tevreden als het zichzelf overeind zou houden, maar gaandeweg zijn we toch gaan adverteren en werd het steeds groter.”
In de praktijk
Het grote voordeel van Cobussen is dat hij zelf ook nog altijd aardappels rooit en dus vanuit de praktijk weet wat zich zoal voor kan doen. In de praktijk doet hij ook de beste ideeën op. “Je zit de hele dag naar die rollen te kijken, dus je ziet vanzelf wat het doet en waar het fout gaat.” Zo ontstond bijvoorbeeld het idee om de spoed en de spiraal aan te passen, in plaats van de standaard van de fabriek. “Hoe korter de spoed en hoe hoger de spiraal, des te agressiever de aardappels er overheen gaan”, legt Cobussen uit. “Voor klei kan dat wel nodig zijn, omdat het beter reinigt. Hoe ruimer of breder des te rustiger. Voor zandgrond of pootgoed is dat beter.”
Roller Repair staat niet stil
Dat Cobussen weet wat hij doet, drong ook door bij rooimachinefabrikant Dewulf, waarvoor hij nu ook meedenkt en nieuwe dingen uitprobeert. “We hebben nu het plan om behalve rollen ook matten te gaan reviseren.” Klanten als de familie Stegeman kiezen bewust voor Roller Repair in Horssen vanwege de praktijkkennis en -ervaring van Cobussen. “Omdat we zelf ook nog gewoon rooien, begrijpen we dat de tijd beperkt is en dat een machine niet stil mag komen te staan”, vertelt Cobussen. “Bij ons staat een rooier in het beste geval maximaal twaalf weken stil. Die wordt dus intensief gebruikt. Zodoende kwamen we op het idee om met een inruilsysteem te gaan werken, zodat onze klanten – loonwerkers en akkerbouwers, maar ook mechanisatiebedrijven – altijd zelf iets op reserve hebben liggen. De meesten komen namelijk pas op het laatste moment als het gaat om het vervangen van rollers.”
Meedenken met klant
Rick Stegeman knikt enigszins schuldbewust. “In de winter doen we het onderhoud aan de machines, zodat we eind maart, begin april kunnen gaan poten. Als dat is gedaan begint het onderhoud aan de rooimachine. Ik zet hem aan het einde van het seizoen zo in de schuur, zonder af te spuiten. Als de klei opdroogt, veeg je het er immers gemakkelijk af zonder dat het in de tussentijd gaat roesten. Maar pas dan ga je dus ook kijken hoe het met de rollers is: eigenlijk dus maar een paar weken voordat we de eerste aardappels alweer moeten gaan rooien.” Het fijne is dan dat Cobussen meedenkt, vindt Stegeman. “Een ander bedrijf had gezegd: ‘Het kan nu niet, dan had je maar eerder moeten komen’, maar dat doet hij niet. René denkt vanuit de praktijk mee”, zegt de jonge akkerbouwer. “Zo kwam hij op het idee om van een axiaalrol waarvan de spiraal een beetje versleten was, de spoed af te draaien zodat het een gladde roller werd die nog prima een tijdje mee kan. Van een versleten gladde rol heeft hij er eentje met spoed gemaakt. Dat scheelt dus én twee rollen vervangen én een hoop tijd.”
Voor meer informatie: www.stegeman-agro.nl en www.rollerrepair.nl